Straatfotografie: Wat mag wel en wat niet?

Vertelde ik in de vorige aflevering het een en ander over wat straatfotografie nu eigenlijk is, dit keer zal ik proberen in het kort aan te geven wat wél en niet toegestaan is bij het fotograferen op straat.

Eén ding is duidelijk…, er mag een heleboel! In principe is het fotograferen in de openbare ruimte toegestaan, zo ook het fotograferen van mensen die zich in de openbare ruimte bevinden. Maar er zijn wel een aantal regels waar je aan moet voldoen. Je moet je altijd realiseren dat je met mensen te maken hebt, en dat het respect naar je onderwerpen toe héél belangrijk is.

Straatfotografie in de openbare ruimte

Wat is “de openbare ruimte”? Alle plaatsen en plekken waar mensen vrij toegang hebben kun je als openbare ruimte aanmerken. Natuurlijk is daar wél een onderscheid in te maken. Zo vervult bijvoorbeeld een NS station een openbare functie terwijl het puur wettelijk gezien een semi-openbare ruimte is, er is een eigenaar of beheerder die wel degelijk bepaalde restricties kan stellen aan wat je er doet. Fotograferen in een NS station kan dus aan allerlei voorschriften gebonden zijn. Op een NS station kan het dan dus gebeuren dat je door spoorwegpolitie of bewaking weggestuurd wordt, en daar zul je dan aan moeten voldoen.

Straatfoto’s openbaar maken

Een heel belangrijk gegeven bij het beantwoorden van deze vraag is het wel of niet schaden van het redelijk belang van een gefotografeerde. Wat echter nog veel belangrijker is, is het verschil tussen iemand fotograferen en de foto publiceren. Soms hoor je op straat wel eens iemand opmerkingen maken over het feit dat je niet zou mogen fotograferen, en dat is dus pertinent niet waar. Iemand op straat fotograferen mag namelijk altijd, pas op het moment dat je een gemaakte foto gaat publiceren kan er mogelijk een probleem ontstaan. Er is dus een heel duidelijk verschil tussen fotograferen en publiceren.

Je moet je altijd realiseren dat je met mensen te maken hebt, en dat het respect naar je onderwerpen toe héél belangrijk is.

Redelijk belang

‘Redelijk belang’ is een term die regelmatig langskomt als het over straatfotografie gaat, maar wat betekent de term ‘redelijk belang’ eigenlijk? Juridisch betekent redelijk belang het belang van een persoon dat met redelijke argumenten aantoonbaar wél of niet geschaad wordt. Een voorbeeld: je loopt in Amsterdam en komt in de Jordaan een bekende Nederlander tegen, bijvoorbeeld Jette van der Meij. Nu wéét ik toevallig uit ervaring dat deze dame erg op haar uiterlijk is, dus kán het heel makkelijk gebeuren dat ze niet blij is met het feit dat je, op een misschien (in háár beleving) wat ongunstig moment, een foto van haar maakt. Als deze persoon in alle redelijkheid kan aantonen dat publicatie voor haar schadelijk is dan kán het zijn dat een rechter daar in mee gaat. Échter zal dan ook altijd een afweging gemaakt worden op basis van ‘vrije nieuwsgaring’ en ‘vrijheid van meningsuiting’.

Tegelijkertijd heeft deze BN’er een zogenaamd verzilverbaar portret, dát is dan weer iets wat eigenlijk pas ter sprake komt op het moment dat je zo’n foto commercieel zou uitbaten of op het moment dat je de persoon in kwestie door je publicatie economische schade zou toebrengen. Uitgangspunt moet in geval van straatfotografie altijd het respect naar de gefotografeerde zijn. Als je jezelf daaraan houdt, is de kans klein dat je in de problemen komt. Over het algemeen worden zaken op basis van redelijk belang maar zelden toegekend.

Bezwaar tegen publicatie

Een tweede voorbeeld. Je loopt ergens in een andere stad op straat en maakt een foto waar een willekeurig persoon op staat. Vervolgens maakt deze persoon een probleem van het feit dat je een foto gemaakt hebt op basis van het gegeven dat hij of zij zich bij zijn of haar werkgever ziek heeft gemeld en dus niet op straat zou moeten zijn. Op het moment dat deze persoon een bezwaar zou maken tegen publicatie heeft dit waarschijnlijk weinig kans van slagen, de rechter zal een argument van redelijk belang hoogstwaarschijnlijk niet honoreren. Deze persoon neemt namelijk zélf het risico dat er problemen ontstaan door zich ziek te melden en vervolgens vrolijk de straat op te gaan.

Portretrecht

Nog een voorbeeld. Je hebt een straatfoto gemaakt waarop iemand duidelijk te herkennen is. Deze mag je normaal gesproken rustig publiceren in een boek, op je website of in een blog of iets dergelijks. Ga je deze foto verkopen aan een reclamebureau en gaat men deze verbinden met het aanprijzen van een bepaald artikel? Dan kom je in de problemen. Op dat moment komt namelijk het portretrecht om de hoek kijken, de gefotografeerde heeft dan namelijk wel degelijk een aantal rechten. Hij of zij kan dan inderdaad vergoeding eisen óf kan aangeven niet in een commercial gebruikt te willen worden.

Conclusie

Alles bij elkaar is er over dit onderwerp al héél veel geschreven, vele pagina’s vol. Ik heb geprobeerd in een kort bestek wat dingen aan te geven, maar het is héél lastig om een en ander in een kort artikeltje volledig te behandelen. Heb je vragen of opmerkingen over straatfotografie, stel ze hier rustig, ik zal dan proberen je van een antwoord te voorzien.

Meer fotografie tips

De leukste fotografie tips? Die vind je op onze fotografie tips pagina. Op deze pagina is allemaal informatie te vinden over blogs met tips die je niet mag missen. Van technische tips tot assecoires. Deze fotografiepagina is voor iedere fotografie liefhebber die het beste uit zichzelf en zijn of haar camera wilt halen.