Wilde bijen fotograferen

Van het vroege voorjaar tot laat in de zomer hoor je ze zoemen als je ergens in de natuur loopt of als je gewoon in je eigen tuin zit. Wanneer je bloeiende bloemen ziet, zie je meestal ook bijen en hommels. Zowel bijen als hommels zijn onmisbaar in de natuur, want ze zijn altijd op zoek naar nectar en stuifmeel. Ze vliegen van bloem naar bloem en ze nemen dan ongemerkt het stuifmeel van de bloemen mee in hun haartjes en bevruchten op deze manier de fruitbomen, tomaten, aardbeien en vele andere soorten bloemen.

Verschillende soorten bijen

Helaas zijn veel mensen bang voor bijen omdat ze kunnen steken met hun angel, maar dit komt gelukkig zelden voor. Alleen wanneer bijen zichzelf of hun ‘volk’ moeten verdedigen. Ze zullen nooit zomaar steken, het zijn eigenlijk gewoon vriendelijke beestjes. Er zijn ongeveer 350 verschillende soorten bijen en 29 soorten hommels te vinden in Nederland. De honingbij is de meest voorkomende bijensoort. In het voorjaar toen de krokusjes in bloei stonden, waren de eerste bijen ook al van de partij!

f/2.8 | 1/1600 sec. | ISO 2000 | 60mm

Bijzondere details in een macrofoto

Vorig jaar heb ik voor het eerst een poging gewaagd om bijen te gaan fotograferen. We hebben een skimmia in de tuin staan, die al vroeg in het voorjaar bloeit en een heerlijke geur verspreid, waar veel bijen op af kwamen. Tijdens het fotograferen ga je soms dingen zien die in eerste instantie helemaal niet opvallen. Een goed voorbeeld hiervan is de volgende foto. Zoals je ziet zit de kop van de bij helemaal onder het stuifmeel.

f/3.5 | 1/400 sec. | ISO 400 | 60mm

Het is echt prachtig om te zien hoe bijen het verzamelde stuifmeel vervoeren. Ze hebben namelijk hele lange haren aan de zijkant van hun poten zitten en daar tussenin blijft het stuifmeel kleven. Ze maken met hun pootjes een klompje van de stuifmeelkorreltjes. Op deze manier kunnen ze heel veel stuifmeel vervoeren naar hun bijenkorf. Ze kunnen dan één derde (!) van hun eigen gewicht aan hun pootjes hebben zitten. In de volgende is het verzamelde stuifmeel heel mooi te zien.

f/2.8 | 1/2000 sec. | ISO 400 | 60mm

We hebben ook drie polletjes lavendel staan in een hoekje in de tuin en tot mijn grote vreugde zag ik dat bijen en hommels daar ook gek op zijn! Ik heb uren op mijn hurken voor die lavendelstruiken gezeten en geprobeerd ze te fotograferen. Ik kwam erachter dat bijen en hommels heel anders vliegen dan de zweefvliegen uit de vorige blog. Ze zijn veel sneller, wisselen heel snel van bloem en ze laten zich vallen als ze wegvliegen of ze vliegen juist omhoog. Door het patroon in dit gedrag te ontdekken werd het uiteindelijk makkelijker om ze te fotograferen.

Camera-instellingen voor het fotograferen van bijen

Als je op pad wilt gaan kun je thuis alvast je camera goed instellen op de volgende onderdelen. Dit is niet de enige of per se de beste manier om bijen te fotograferen. Er zijn meerdere wegen die naar Rome leiden.

-Zet de camera op de sluitertijd voorkeuze (S-stand, bij Canon de Tv-stand)
-Zet de ISO-waarde op automatisch of bij voldoende continu licht op een lage waardezet de witbalans op automatisch
-Stel de enkelvoudige scherpstelmethode in (AF-S, S-AF of One Shot)
-Stel één autofocuspunt in voor een nauwkeurige scherpstelling
-Zet de opnamestand op continu (burst), op die manier is de kans op een voltreffer groter

Uiteraard kun je ook de M-stand gebruiken, dat is handig voor het geval je de foto ook met een specifiek diafragma wilt maken. Met een zelfgekozen diafragma én sluitertijd is de automatische ISO-waarde fijn om te gebruiken. Op basis van de hoeveelheid licht past de camera die zodanig aan dat je een goed belichte foto krijgt.

Zelf gebruik ik geen statief bij het maken van deze foto’s, omdat je veel en snel van positie moet veranderen. Met een statief is de kans dat je te laat bent erg groot. Kijk ook goed naar de achtergrond, zodat deze vrij rustig blijft en je (vliegende) bij of hommel extra mooi op de foto komt.

Het fotograferen van bijen in de praktijk

Ga nu op zoek naar bloemen of bloeiende struiken in een tuin, een park of in de bermen langs de wegen. Bij warm weer zul je al snel geluk hebben en veel bijen en hommels waarnemen, maak dan je eerste foto.

Ik heb zelf gefotografeerd met een sluitertijd van 1/1250e, maar je kunt hiermee zelf gaan variëren door bijvoorbeeld naar 1/800 sec., 1/1600 sec. te gaan of zelfs nog hoger. Het doel is een scherpe bij, dus maak de sluitertijd sneller als je te vaak bewegingsonscherpte ziet in de bij. De kans op een scherpe bij is het grootst met een extreem snelle sluitertijd, maar dat gaat meestal samen met een hogere ISO-waarde en dus meer beeldruis. Stel de sluitertijd dus niet onnodig snel in.

Vanuit de sluitertijd voorkeuze kun je eventueel ook nog de belichtingscompensatie gebruiken om een foto iets lichter of donkerder te maken. Je ziet +0.3 op je scherm tevoorschijn komen als je de foto lichter wilt maken. In principe maakt de camera het diafragma iets groter waardoor er meer licht door het objectief naar de camera gaat. Is de foto nog steeds te donker? Stel de waarde van de belichtingscompensatie nog iets hoger in, zoals +0.7. Maak nu weer een proeffoto en waarschijnlijk heb je nu de juiste belichting in je foto. Zolang de hoeveelheid zonlicht redelijk constant blijft en je op dezelfde plek blijft fotograferen, is de kans groot dat je dit niet voor iedere foto hoeft aan te passen.

Stel je camera scherp op een bloem waar je een bij ziet of verwacht. Het scherpstellen doe je door de ontspanknop half in te drukken. Zodra je een bij of hommel in beeld krijgt, druk je meteen af. Het is echt een kwestie van veel oefenen en veel geduld hebben! Laat je niet ontmoedigen door dit verhaal, ga het stapsgewijs een keer proberen, want niets is leuker dan thuis te komen met een paar prachtige goed gelukte foto’s!

Hommels fotograferen

Hommels zijn meestal groter dan bijen en hebben veel meer beharing waardoor ze zichzelf beter warm kunnen houden. Ik vind het geweldig mooi gekleurde beestjes en het allerleukste vind ik hoe ze tekeer kunnen gaan om in een bloem tóch bij de nectar te kunnen komen. Ze duwen hun koppie dan echt met geweld in een bloem van de Rododendron, wat goed te zien is op de volgende foto.

f/4.5 | 1/1000 sec. | ISO 400 | 60mm

Heel veel succes! Ga op je gemak bij een bloemenstruik staan en kijk met bewondering naar de ijver, werklust en het vlieggedrag van de bijen en hommels. Meestal vliegen ze af en aan en er is altijd wel een momentje dat ze heel dichtbij komen en je een haarscherpe foto kunt maken.