Tips voor het fotograferen van libellen

Wil je graag een keer libellen fotograferen? In dit artikel lees je de ervaringen van Jolanda van de Geer en krijg je de nodige tips voor libellenfotografie. Heb jij al geprobeerd libellen te fotograferen? Deel je eigen ervaring onderaan door een reactie achter te laten. 

Met welk objectief fotografeer je libellen?

Je hebt hierin verschillende keuzes. Je kunt kiezen voor een macro-objectief waardoor de libel relatief groot in beeld komt, maar met de meeste macro-objectieven moet je wel dichtbij de libel komen. Een teleobjectief kun je ook gebruiken. Je kunt meer afstand houden, maar het nadeel is wel dat de libel kleiner op de foto komt. Je kunt achteraf altijd nog een uitsnede maken. Dit is niet heel erg als je de foto niet groot gaat afdrukken. 

Wanneer je met een macrolens op pad gaat, bijvoorbeeld met een 60mm of 100mm moet je echt het geluk hebben om van dichtbij een foto van een libel te kunnen maken. De libellen zien je meestal al van verre aankomen en vliegen dan weg! Je kunt het ook echt zien op onderstaande foto’s, de facetogen van een libel staan altijd naar jouw kant gedraaid. Het is best lastig om een foto van een libel met een macrolens te maken, je moet jezelf soms in allerlei ongemakkelijke bochten wringen en proberen er stapje voor stapje naartoe te sluipen. Je zult merken dat het echt een sport is. 

  f/5  |  1/400 sec.  |  ISO 200  |  60mm

Je zult zien dat een libel echt een prachtig insect is, met fantastische kleuren, ogen en vleugels. De meeste foto’s zijn gemaakt met een 60mm macrolens. Alle prachtige detailszijn goed zichtbaar en zijn een feestje om naar te kijken.

f/2.8  |  1/160 sec.  |  ISO 200  |  60mm 

Waar zijn Libellen te vinden?

Libellen zijn te vinden bij parken met vijvers, sloten en beekjes, maar natuurlijk ook in natuurgebieden met plassen, langs kanalen, kolken en vennetjes. Libellen komen veel voor in Nederland. Er zijn 60 verschillende soorten te vinden die zich hier ook voortplanten. Libellen spreken tot ieders verbeelding; wat zijn het mooie, sierlijke en gracieuze insecten. Je kunt er urenlang naar zitten kijken en van hun vliegkunsten genieten. 

Levenscyclus van libellen

Libellen paren meestal terwijl ze vliegen, ze vormen dan een soort van paringswiel net zoals bij de waterjuffertjes. Het mannetje houdt het vrouwtje dan vast met een soort van tang die aan zijn achterlijf zit. Na de bevruchting worden de eitjes afgezet in het water, je ziet het vrouwtje dan steeds op en neer springen in het water en haar eitjes afzetten.  Uit die eitjes komen larven en die larven vervellen tijdens hun leven zeker zo’n 15 keer. De larven leven afhankelijk van de soort libel, enkele maanden tot meerdere jaren in het water.

      f/4  |  1/1600 sec.  | ISO 250  | 100mm                          

De geboorte van een libel

Voordat de larven uitkomen kruipen de larven, ook wel nimfen genaamd, uit het water langs rietstengels of plantenstengels naar boven. Wat dan volgt is het uitsluipen van de libel. Een prachtig gezicht, wat meestal enkele uren duurt.

Het omhulsel barst open, dan komen de pootjes eruit en de vleugels worden opengevouwen. De pasgeboren libel pompt dan bloed door zijn lijf en vleugels, om te kunnen vliegen. Dit is het moment waarop libellen het meest kwetsbaar zijn, omdat ze dan een hele makkelijke prooi zijn voor vogels, kikkers en andere insecten. 

Hierna gaat een volwassen libel weer zorgen voor het nageslacht en de libel zelf zal (afhankelijke van de soort) nog een paar maanden leven. 

f/2.8  |  1/125 sec.  |  ISO 640  |  60mm 

wat eten libellen?

Libellen eten zelf kleine insecten, zoals vliegen, muggen, spinnen, motten of waterjuffers. Libellen jagen door middel van hun ogen op een prooi. Een libel kan op 12 meter afstand een bewegende prooi zien. Ze grijpen hun prooi tijdens het vliegen en nemen de prooi dan mee tussen hun pootjes en eten die dan hangend aan een bladstengel of takje op. 

f/7.2  |  1/250 sec.  |  ISO 400  |  300mm

wanneer kun je een label het best fotograferen?

Wanneer je op een mooie zomerse middag ergens langs een sloot of een watertje gaat zitten, ontdek je meestal wel een libel. Je kunt rustig blijven zitten want een libel bijt niet en valt niet aan. Probeer een foto te maken, soms lukt het en soms vliegt de libel meteen weer weg. Je kunt het best heel rustig blijven wachten. Negen van de tien keer komt de libel nog diverse keren terug naar exact hetzelfde takje of rietstengel. De tweede of derde keer lukt het meestal wel om een goede foto te maken. Het fotograferen gaat in principe hetzelfde als bij het fotograferen van bijen en hommels. Op de onderstaande foto is goed te zien dat een libel weer terugkomt naar hetzelfde plekje, hét moment om een foto te maken!

f/4  |  1/1600 sec.  |  ISO 1600  |  100mm

Vliegende libellen en camera-instellingen

Zoals je waarschijnlijk al gezien hebt, kunnen libellen hun vier vleugels onafhankelijk van elkaar bewegen. Ze kunnen net zoals een zweefvlieg op één plek stil blijven staan, maar ze kunnen ook achteruit of opzij vliegen, loodrecht omhoog of naar beneden vliegen. Hun vleugels gaan zo’n 20 tot 40 keer per seconde op en neer. De grote soorten libellen vliegen hard, wel zo’n 50 kilometer per uur.

De foto van vliegende libel die je hierboven ziet is gemaakt met een 12-100mm objectief. Het is vanuit de hand gefotografeerd, want er is te weinig tijd om je camera op statief in de juiste positie te brengen. Voor je het weet is de libel weggevlogen. 

Hanteer de volgende camera-instellingen voor het fotograferen van vliegende libellen:  

• M-stand met een zo groot mogelijk diafragma (dus een laag F-getal) en een sluitertijd van 1/1600 sec. 
• De ISO-waarde op automatisch, zodat de camera deze automatisch aanpast om een goede belichting te krijgen
• Witbalans op automatisch (of aangepast op het weertype)
• Eén scherpstelpunt
• Continue autofocus (AF-C, C-AF, AF-F of AI Servo, afhankelijk van het cameramerk)
• Continue opnamestand (burst) geactiveerd
• Plaats vervolgens het scherpstelpunt goed op de libel en je kunt fotograferen

De facetogen van een libel

Facetogen zijn ogen van insecten die bestaan uit een heel veel losse deeloogjes, dit kunnen er wel dertigduizend zijn! Ieder deeloogje heeft een eigen lens en dit lensje ziet dus ook maar een klein stukje van het grote geheel. Voeg je ze samen, dan krijg je logischerwijze een veel groter en completer beeld. Dankzij hun facetogen, die dus in alle richtingen staan, zien libellen hun hele omgeving. Daarom zien ze andere insecten altijd aankomen, het maakt niet uit van welke kant.

f/3.5  |  1/400 sec.  |  ISO 200  |  60mm

meer informatie over libellen

Op de website van de Vlinder Stichting kun je nog veel meer wetenswaardigheden lezen over de libellen. Je vindt er ook een mooi overzicht van veel voorkomende soorten libellen in Nederland. Leuk om te weten wanneer je er zelf eentje hebt gefotografeerd.  Tenslotte kun je ook op Waarnemingen.nl en Waarnemingen.be kijken waar en welke libellen gezien zijn. Altijd handig als je een specifieke libel probeert te vinden.Onderstaande libel is een paardenbijter, de vleugels glanzend in het zonlicht.

   f/6.3  |  1/400 sec.  |  ISO 250  |  208mm