Wat is een polarisatiefilter en hoe werkt het?

Een polarisatiefilter is een onmisbare accessoire voor vrijwel iedere fotograaf. Met behulp van een polarisatiefilter kan je eenvoudig de hoeveelheid reflecties verminderen als de zon schijnt en kleuren krijgen iets meer verzadiging. Het polarisatiefilter is vrij eenvoudig in het gebruik, maar je moet wel iets doen. Het is dus geen UV filter die je op de lens draait en waar je verder niets mee hoeft te doen.

Navigeer gemakkelijk door deze pagina door gelijk naar het juiste onderdeel te springen:

Alles wat je moet weten over polarisatiefilters

In de onderstaande video leg ik uit wat een polarisatiefilter is en hoe het polarisatiefilter werkt. Ben je niet in de gelegenheid om de video te kunnen bekijken? Geen probleem, want onder de video kun je de informatie ook rustig doorlezen.

Waarvoor heb je een polarisatiefilter nodig?

We dragen zonnebrillen om het zonlicht te filteren en beter te kunnen zien in lichte omstandigheden. Sommige zonnebrillen hebben zijn daarbij gepolariseerd. Gepolariseerde brillen filteren het licht dat terug reflecteert op onze ogen dusdanig, dat het niet meer zichtbaar is. Een polarisatiefilter voor je cameralens werkt hetzelfde. Je kunt het vergelijken met de lamellen die het zonlicht tegen houden, mits zij op de juiste wijze zijn ingesteld.

De effecten van een polarisatiefilter

Een polarisatiefilter heeft direct waarneembare effecten op kleur, reflectie en contrast.

Kleur – Op een zonnige dag, voorkomt het filter dat kleuren er flets uit gaan zien. Dit komt vaak voor doordat het zonlicht kleuren aantast. Met het polarisatiefilter wordt het ook gemakkelijker om details in de wolken te zien, die anders onzichtbaar zouden zijn.

Reflectie – Verder is verminderen van reflecties een andere zeer belangrijke eigenschap van het polarisatiefilter. Soms lukt het zelfs de gehele reflectie weg te nemen. Dat kan erg handig zijn. Denk bijvoorbeeld aan de vervelende reflecties tijdens een museumbezoek of in de dierentuin. Naast reflecties in glas reflecteert licht ook op andere oppervlakken, zoals water, bladeren en metalen onderwerpen. Water oogt met een polarisatiefilter rustiger, omdat de lichte tinten van het reflecterende zonlicht weg worden gefilterd. Wanneer je een lange sluitertijd gebruikt in combinatie met een polarisatiefilter kun je het misteffect beter creëren bij watervallen of ander sterk bewegend water.

polarizatiefilter effect
Links (zonder polarisatiefilter) oogt de foto wat drukker, door de vele lichte tinten

Waarom heeft een polarisatiefilter twee ringen

Het polarisatiefilter heeft twee ringen waarvan er eentje bedoeld is in het schroefdraad van de camera bevestigd te worden. De andere ring, die je oneindig kunt draaien is bedoeld om het gewenste effect van het polarisatiefilter toe te passen. Waarom dit precies zo gedaan is? Dat heeft te maken met de stand van de zon. Het polarisatiefilter heeft dezelfde werking als lamellen. Wanneer het licht vanuit de juiste hoek op zo’n lamel valt, wordt deze de andere kant op geleid. Zo voorkomen lamellen dat het zonlicht naar binnen valt. Datzelfde geldt voor een polarisatiefilter. De stand van de zon en dus de hoek van de lichtval bepalen voor jou hoe je het filter moet draaien.

Het is slim om voordat je de foto maakt eventjes aan het polarisatiefilter te draaien, om het gewenste effect te verkrijgen. Het polarisatiefilter heeft namelijk geen effect als de zon recht van voren of recht van achteren komt. Door jezelf als fotograaf in een andere positie te zetten, voorkom je dat het zonlicht verkeerd in de lens valt en ongewenste reflecties veroorzaakt.

De werking van polarisatiefilters komen overheen met die van lamellen voor het raam
Een polarisatiefilter geleid het zonlicht, zoals lamellen dat zouden doen. Daarbij is de hoek van het zonlicht cruciaal voor het effect.

Voorkomen dat het polarisatiefilter van de lens afvalt

Doordat het polarisatiefilter uit twee ringen bestaat kan het voorkomen dat je per ongeluk het polarisatiefilter losdraait. Dat is natuurlijk niet de bedoeling, maar is gelukkig te voorkomen. In de vorige alinea werd uitgelegd waarom een polarisatiefilter uit twee ringen bestaat. Je kunt het schroefdraad van een polarisatiefilter op maar één manier vast draaien (naar rechts draaien) en maar op één manier los (naar links draaien). Dat betekent, dat je simpelweg de tweede ring, die het effect bepaald naar rechts moet draaien en dus niet naar links. Zo voorkom je dat je per ongeluk ook de bevestigingsring meedraait en de lens op de grond valt en misschien wel breekt.

Soorten polarisatiefilters

Er zijn verschillende soorten filters op de markt. De meest voorkomende filters zijn de ronde filters. De filters zijn specifiek gemaakt voor de betreffende diameter van de lens en zijn dus niet op alle lenzen te gebruiken. De filters bestaan uit twee gedeelten. Ten eerste een schroefdraad, waarmee je het filter op de lens bevestigd. En ten tweede een draairing, waarmee je het glas kan draaien van het filter. Op die wijze kan je de lichtval beïnvloeden, zoals al eerder de lamellen als voorbeeld werden genoemd. Dat is van belang, omdat de zon altijd van plek veranderd en jijzelf ook. Hierdoor veranderd de hoek, waarin het (zon)licht valt. Het filter werkt daarom ook het beste als de camera zich zo’n 90 graden verhoudt ten opzichte van de zon.

Tevens maken we onderscheid in de lichtval van het filter. Er zijn zo lineaire en circulaire filters. Welk soort je nodig hebt hangt af van jouw camera. Tegenwoordig zien we steeds vaker circulaire filters. Dat heeft te maken met de overgang van analoog naar digitale fotografie. Vroeger ging het focussen vaak handmatig. Daarvoor was zowel lineair als circulair een prima optie. Tegenwoordig gaat dat niet meer op, omdat lineaire filters het autofocus systeem beïnvloeden. Dus als je een digitale spiegelreflexcamera of systeemcamera hebt, is het circulair polarisatiefilter de juiste keuze.

rawster polarisatiefilter
Een rond polarisatie filter heeft ook een beschermende functie

Kwaliteit herkennen

Gezien het grote aanbod filters is het belangrijk dat je op de hoogte bent van de verschillende kwaliteiten. Je moet het eigenlijk zo zien, dat een camera natuurlijk al best een investering is. Het is zonde om een filter met slecht glas op het objectief te zetten. De kwaliteit van de foto gaat dan achteruit. Daarom is het belangrijk dat je ook bij de aanschaf van filters voor een zo’n hoog mogelijke kwaliteit gaat. Hieronder een rij met onderdelen waar je op moet letten tijdens de aanschaf van een polarisatiefilter.

Kleurzweem (color cast) – Door de kwaliteit van het filter kan het voorkomen dat er (vooral bij filters met een lage kwaliteit) een kleurzweem voorkomt. Dit houdt in dat er een sterke overtoon is van een bepaalde kleur, die duidelijk domineert in de foto’s. Een goed polarisatiefilter heeft hier geen last van. 

Coating – Let bij aankoop van een filter altijd op de coating van het filter. Coatings op het filter voorkomen ongewenste reflecties van het licht tussen het filter en het lensglas. Daarnaast zorgt het ook voor een betere transmissie van het licht. Zorg ervoor dat het polarisatiefilter altijd multi-coated is waarbij de regel geldt: hoe meer lagen coating, hoe beter dit is.

Materiaal – In de (online) winkels vind je veel verschillende merken. Let erop dat het glas altijd van hoge kwaliteit is. B270 Schott glas is het beste glas, wat overigens ook vaak voor brillen gebruikt wordt. Soms zit er echter plexiglas in een filter en dat zorgt voor veel verlies in scherpte en contrast in de foto’s! Weet dus wat je koopt. Ook is er veel verschil in kwaliteit in het frame. Soms draaien polarisatiefilters niet soepel of zit er ruimte tussen beide ringen. Dit heeft niet direct negatieve gevolgen voor de kwaliteit van de foto’s, maar deze frames kunnen minder goed tegen een stootje.

De nadelen van een polarisatiefilter

Ieder voordeel heeft zijn nadeel. Hoewel het vaak niet zo’n groot probleem is, is toch verstandig om op de hoogte te zijn van de mogelijke minpunten.

De invloed van een polarisatiefilter op een groothoek

Bij groothoeklenzen, zoals 12mm kun je al snel merken dat je bij het gebruik van een zonnekap die vorm ook meeneemt in je foto. Datzelfde gebeurd met een polarisatiefilter. Je levert eigenlijk wat zicht in, waardoor een vignet effect ontstaat. Heb je dit liever niet? Dan kun je indien mogelijk iets inzoomen, totdat de vignet verdwijnt.

Lichtverlies bij het gebruik van een polarisatiefilter

Doordat je licht wegfiltert met het polarisatiefilter verminder je ook gelijk de lichtsterkte die de camerasensor bereikt. Bij het gebruik van een polarisatiefilter moet je dus rekening houden met mogelijke langere sluitertijden, een groter diafragma of hogere ISO-waarden. Ons advies is daarom het filter enkel te gebruiken als je bewust schittering e.d. tegen wilt gaan.

De juiste maat voor jouw lens aanschaffen

Voordat je naar de winkel rent (of je online aankoop doet) is het verstandig om de juiste maat te weten. Filtermaten gaan per diameter. De diameter moet overeenkomen met de diameter van je lens. In de meeste gevallen kun je de diameter maat op de voorkant van je lens vinden. Deze wordt aangegeven in millimeters. Staat de maat niet op de voorkant? Grote kans dat de maat dan op de onderkant van de lens staat. Is de tekst van je lens wat vervaagd of heb je jouw lens niet zo snel bij de hand? Met onze handige lens filtermaat hulp, vindt je de juiste maat in een handomdraai!

Zelf een polarisatiefilter aanschaffen

Zoek jij nog een goed polarisatiefilter voor je lens? Kijk dan goed naar de eigenschappen. Bekijk ons aanbod voor hoge kwaliteit polarisatiefilters die vrijwel in iedere filtermaat beschikbaar is.

De ultieme helpgids voor landschapsfotografie

Wil jij nog veel meer te weten komen over het maken van de mooiste landschapsfoto’s? Wij hebben een ultieme helpgids voor landschapsfotografie gemaakt. Veel leer- en fotografieplezier!

Reacties (7)

Alle vorige schrijvers bedankt. Dat waren nu precies vragen die ik ook had.
Nu weet ik wat ik ga aanschaffen.

Hallo Mark,
Bedankt voor de duidelijke uitleg betr. het UV filter en Pol.filter.
Nu mijn vraag. Zet je het Pol.filter op het UV filter, of moet je het UV filter eerst verwijderen?
Hartelijke groet, Corrie de Mooij

Hi Corrie,

Ja het is zeker aan te raden om eerst het UV filter eraf te halen. Stapel dus geen filters.

Beste Mark, zojuist de uitleg over het polarisatiefilter bekeken. Voordat ik eventueel tot koop besluit, wil ik je iets vragen. Ik heb standaard een zonnekap op mijn objectief ter bescherming en tegen zijlicht. Ik denk dat het vrijwel onmogelijk is om de draairing van het p.filter te bedienen als de zonnekap er ook op zit. Klopt dat?

Het ligt er een beetje aan hoe diep de zonnekap is. Soms is het wel mogelijk om het allebei te gebruiken. De zonnekap heeft eigenlijk pas echt nut als je echt (bijna) recht tegen het licht in fotografeert. Als het een beetje schuin van voren komt dan is de kans op lensflare nog steeds heel klein.

Bij te diepte zonnekappen haal ik de zonnekap er altijd af en gebruik ik een polarisatiefilter. Mocht je toch een keer tegen het licht in fotograferen, dan raad ik je wel aan de foto even op het LCD scherm te bekijken.

Beste Mark,

Even een kleinigheidje, niet inhoudelijk, maar taalkundig. In de inleiding over het polarisatiefilter staat het volgende:
“Het is dus een UV filter die je op de lens draait en waar je verder niets mee hoeft te doen”.
Ik denk dat er moet staan:
“Het is dus GEEN UV filter die je op de lens draait en waar je verder niets mee hoeft te doen”.

Hartelijke groet,

Hans Lootens

Hi Hans, bedankt voor het doorgeven. Het is inmiddels aangepast.

Laat een reactie achter

Fotobewerkings 3-daagse | 26, 27 & 28 maart | van 24,99 nu voor 4,99