Met compositie heb je altijd te maken. Het is misschien wel het allerbelangrijkste onderdeel van een foto. Al is de foto nog zo goed belicht, een onprettige compositie kan al snel het verschil maken tussen een mooie en een mislukte foto. Hoogstwaarschijnlijk heb je al eens gehoord van regels zoals de gulden snede en de regel van derden. In dit artikel gaan we het hebben over de diagonaalmethode en hoe je deze compositieregel kunt gebruiken in jouw foto’s.
Inhoud van dit artikel:
1. Wat is de diagonaalmethode
2. De diagonaalmethode om dynamiek te creëren
3. Lijnen herkennen in een foto
4. Zo pas je de diagonaalmethode toe
5. Nabewerking en bijsnijden
Wat is de diagonaalmethode
Edwin Westhoff ontdekte in 2006 per toeval de diagonaalcompositie, die de destijds gangbare gedachte over compositie nieuw leven inblies. De diagonaalmethode is een compositieregel die in de beeldende kunsten terugkomt, waaronder fotografie, schilder- en tekenkunst. Terwijl de gulden snede en de regen van derden meer met behulp van wiskundige wetten is ontstaan, was de diagonaalmethode juist uit experimenteel onderzoek en vergelijkingen geboren. Een belangrijk element dat bij alle compositieregels terugkomt is de werking van zwaartekracht. Is het je ooit tijdens het inlijsten opgevallen dat bij een passe-partout de onderste rand groter is dan de bovenste? Dat heeft te maken met het menselijk oog, die onderwerpen vanzelf iets naar beneden trekt.
Iedere foto heeft twee basis diagonalen, die te herkennen zijn wanneer je de tegenoverstaande hoeken met elkaar verbindt door een lijn te trekken. De gangbare vorm van de hedendaagse fotografie is een rechthoek. Dit rechthoek valt onder te verdelen in twee vierkanten (zie het voorbeeld op deze pagina). De werking van dediagonaalcompositie werkt zowel bij een vierkant als een rechthoek.
De diagonaalmethode om dynamiek te CREËREN
Dynamiek staat voor beweging en energie. Dynamiek kun je creëren door te spelen met de diagonale lijnen in een compositie. Alle lijnen (diagonale, horizontale en verticale) in een foto zijn gericht op het zogeheten ‘verdwijnpunt’. Verticale en horizontale lijnen werken minder sterk dan de diagonale lijnen. Kijk eens goed naar landschapsfoto’s op het internet. De horizontale en verticale lijnen zullen altijd horizontaal en verticaal blijven. Daar kun je niets aan doen. Maar de diagonale lijnen zorgen voor diepte in een foto. Als je ze door zou trekken met een pen en liniaal, zouden ze elkaar kruisen.
Het verdwijnpunt is het punt waar alle lijnen elkaar ontmoeten
Lijnen herkennen in een foto
De compositie binnen een foto staat vaak in relatie tot een onderliggende wiskundige laag. Je kunt iedere foto ontleden tot een combinatie van lijnen en bogen. Deze lijnen en bogen staan zó in relatie tot elkaar, dat het een bepaald soort balans ontstaat. Het valt te vergelijken met een goed gecomponeerd muziekstuk. De muzikant leidt de luisteraars de juiste richting in met een specifiek ritme. Zo is het bijvoorbeeld lastig om je vrolijk te voelen bij een verdrietig en traag lied. Bij fotografie doen we dit niet door toonhoogtes in combinatie met ritme, maar door lijn en ritme. Door slim gebruik te maken van deze hulplijnen kun jij als fotograaf de toeschouwer laten zien waar het om gaat in de foto. Onthoudt goed: Jij bepaalt de kijkrichting. Ben je van nature niet zo gevoelig voor compositie? Geen probleem, want dit gevoel voor compositie zit in ons allemaal. Je kunt jezelf gemakkelijk trainen door bijvoorbeeld in een oude krant of oud tijdschrift met een stift composities in foto’s te herkennen en tekenen. Verder is het ook erg leerzaam om twee foto’s van hetzelfde onderwerp met elkaar te vergelijken. Een die willekeurig genomen is en een foto waarbij er specifiek is nagedacht over de compositie.
Zo pas je de diagonaalmethode toe
De diagonaalmethode is toe te passen bij zowel portret- als landschap- en architectuurfotografie. Hoewel de werking bij architectuur vaak wat directer is, aangezien de werking duidelijker in de foto te zien is. Bij het fotograferen van landschappen komt de diagonaalmethode terug in de vlakken waarin het landschap verdeeld is en bij onderwerpen als (omgevallen)bomen. Een portret wordt gauw interessant gemaakt door diagonale lijnen te creëren met de armen en handen van het model, maar ook het gezicht kan goed ingezet worden om tot diagonale lijnen te komen. Vind je het toch lastig een diagonale compositie te bepalen en wil je wat meer houvast? Als hulp kun je op een doorzichtig plastic plaatje de diagonaalcompositie met een whiteboard marker tekenen en meenemen tijdens het fotograferen. Het is niet verplicht om alle lijnen te gebruiken. Ook het gebruik van maar één diagonale lijn kan al voor een sterke compositie zorgen! In principe kun je de diagonale lijn vanuit iedere hoek laten beginnen, maar in sommige gevallen staat de positie van de diagonale lijn al vast. Bijvoorbeeld bij gebouwen waarbij jouw standpunt bepaald vanuit welke hoek van de foto de diagonale lijn loopt.
Nabewerking en bijsnijden
Hoewel de diagonaalmethode vaak gevoelsmatig wordt toegepast, kan het gebeuren dat je nog niet helemaal tevreden bent met de gemaakte foto. In dit geval kun je het volgende doen: nadat je een foto hebt gemaakt kun je de compositie versterken door via bijvoorbeeld Adobe Photoshop de foto bij te snijden. Als hulp kun je de lijnen van de diagonaalcompositie als raster over de foto plakken. Op deze manier kun je de foto precies op de juiste (kruis)punten zetten.
Snijd na afloop eventueel je foto’s bij om tot de perfecte compositie te komen
Heb je een vraag naar aanleiding van dit artikel? Laat het ons weten in een reactie!
Ik had al eerder gereageerd maar dat is kennelijk niet goed gegaan.
Ik wist hier niet van. Dus dank voor dit artikel. Ik heb deze methode wel direct langs een aantal bestaande foto’s van mijzelf gehouden. Dit om te bekijken of ik ook een beetje (veel) volgens deze methode kijk.
Ik ben niet iemand die houdt van regels in de fotografie, ik laat dit graag aan mijzelf over. Nu ik deze methode ken zou ik er op terug kunnen vallen wanneer ik er niet goed uitkom, per slot van rekening is dit wetenschappelijk bekeken.
Ik kan dit dan makkelijk in Lightroom doen met het gereedschap Uitrekken en Rechttrekken. Wanneer ik dit gereedschap heb geselecteerd kan ik met de O toets door de aangeboden sjablonen lopen.
Overigens dacht ik even dat het belangrijkste zich op de snijlijnen moest bevinden. Ik heb dit nog verder uitgezocht en ben er dus achter gekomen dat dit niet zo is. Het zijn de lijnen waar het object zich dient te bevinden. Wanneer ik het niet goed heb hoor ik dit graag.
Groet
Chris
Hallo Sanne
Had hier nog nooit van gehoord of gelezen. Wel interessant hoor. Ga eens kijken naar mijn foto’s waar ik zelf voor de compositie heb gekozen, wat ik overigens altijd doe. Wanneer je Lightroom hebt kun je deze diagonalen terugvinden bij het gereedschap Uitsnijden en Trekken (R toets). Wanneer je daar voor hebt gekozen kun je met de O (van Overlay) toets door de verschillende opties bladeren
Groet
Chris
Hallo Xanne,
Heel interessante materie.
Heb er zo nog nooit naar gekeken, hanteer wel vaak de 2/3 regel.
Is het ook mogelijk de transparante raster laag ergens te kunnen downloaden (psd)
Groetjes
Dag Derk, maar zeker! Het downloaden van het raster kan via deze link.
Hey Sanne, Carla hier.
Een interessant artikel.
Vraagje: ik kan wel het raster openen (zie je antwoord aan Derk) maar ik zie geen download link. Als ik op DEZE klik kan hem wel openen en/of kopiëren, maar dan is hij niet meer transparant. Doe ik iets verkeerd of kijk ik gewoon niet goed?
Groetjes,
Carla
Sorry Xanne dus. Stomme automatische correctie.