Zichtbare wolken in het midden van de nacht? Wanneer het fenomeen van lichtende nachtwolken plaatsvindt, lijkt het alsof de wolken licht lijken te geven. De zilveren sluier is niet te missen in de donkere avondlucht. Geen wonder dat dit ook een erg populair onderwerp is onder fotografen. In dit artikel delen we onze tips voor het fotograferen van lichtende nachtwolken en wanneer de grootste kans is om ze te fotograferen.
Inhoud van dit artikel:
1. Het ontstaan van lichtende nachtwolken
2. Lichtende nachtwolken voorspellen met de NCL radar
3. Goed voorbereid op pad
4. Camera-instellingen
Het ontstaan van lichtende nachtwolken
De lichtende nachtwolken lijken op het eerste oog lichtgevende wolken te zijn. Toch zijn het niet echt wolken, maar een combinatie van stof (afkomstig van meteorieten), waterdamp en een omgevingstemperatuur tussen de -90 en -145 graden. De deeltjes bevriezen op circa 75 tot 85 kilometer hoogte en weerkaatsen het zonlicht. Dit zorgt tezamen voor de witte gloed die iets wegheeft van uitgestrekte wolken. Omdat de atmosfeer altijd in beweging is, zul je ook goed zien dat de vorm van deze lichtende nachtwolken continu veranderd. Daarnaast zijn ze ook redelijk dun, waardoor de sterren in de hemel nog steeds zichtbaar blijven.
Een normale wolk die zich op zo’n 20 kilometer hoogte bevindt, reageert weer anders op het zonlicht. Dit verklaart waarom wolken meekleuren tijdens de zonsondergang, van soms oranje/rood naar paars/donkergrijs.
De lichtende nachtwolken zijn voornamelijk in de maanden mei tot en met juli te zien in de noordoostelijke of noordwestelijke hemel. Hoe je zelf de kans op lichtende nachtwolken kunt voorspellen vertellen we verderop in dit artikel.
Lichtende nachtwolken voorspellen met de NCL radar
Zoals je eerder hebt kunnen lezen ontstaan lichtende nachtwolken vanuit 75/85 kilometer hoogte. De activiteiten die plaatsvinden rond deze hoogte worden door de Oostzee-windradar (OSWIN) gemeten. Tot op heden is dit instrument (zie de actuele radar onder dit kopje) van het Instituut voor Atmosferische Fysica (IAP) het enige middel om de activiteiten voor lichtende nachtwolken te meten in Midden-Europa.
Tijdens de zomer ontvangt het OSWIN-radarsysteem echo’s uit een hoogtebereik van 80 tot 90 km. Deze echo’s ontstaan door vrije elektronen die zich aan de ijskristallen hechten. De radar registreert vervolgens de beweging van deze geladen deeltjes en de aanwezigheid van de ijskristallen.
De radar geeft een beeld van de activiteiten, maar geen zekerheid. Het kan gebeuren dat overdag gevormde lichtende wolken tegen de avond in warmere luchtlagen zijn gezakt en verdwenen zijn. Voor het zien van lichtende nachtwolken is dus naast een heldere hemel en de juiste activiteiten in de lucht ook erg veel geluk nodig.
Gelukkig leven we in de tijd van internet en smartphones, waardoor kans op lichtende nachtwolken vaak gedeeld wordt via socialmediakanalen en speciale groepen op bijvoorbeeld Facebook.
Goed voorbereid op pad
Wanneer je van plan bent om de lichtende nachtwolken te fotograferen raden we aan om een uur voor zonsondergang naar een geschikte locatie te gaan. Dit zorgt ervoor dat je voldoende tijd hebt om jezelf en je camera gereed te maken voor het spektakel, maar ook een mooi moment om de zonsondergang nog mee te pakken. De eerste tekenen van de lichtende nachtwolken worden vaak zichtbaar wanneer de zon geheel onder is, maar de kleuren van de zonsondergang in de horizon nog goed te zien zijn. In de maand juni (21 juni de langste dag) is dit vaak rond 22:30.
Ik ga lichtende nachtwolken fotograferen en neem mee:
– Vol opgeladen camera
– Extra accu
– Statief
– (Draadloze) ontspanner
– Iets te drinken/eten (altijd handig)
– Een opvouwbare kruk (het kan even duren)
Foto: Hoover Tung | A-stand: F/13, ISO: 160
Camera-instellingen
Om de lichtende nachtwolken te fotograferen gebruiken we het statief. Een stabiele basis is in donkere situaties, zoals deze van belang om onscherpe foto’s te voorkomen. Door met langere sluitertijden te werken kan de camera meer licht ontvangen. De kanttekening bij lange sluitertijden is dat je ook sneller bewegingsonscherpte in beeld krijgt. Dit is de onscherpte die ontstaat door de minuscule bewegingen die je vanuit de hand maakt. Normaal gesproken corrigeert de beeldstabilisatie van de camera of het objectief al het gros van deze trillingen, maar in de avond is er te weinig licht aanwezig. Daardoor worden de sluitertijden nòg langer. Wanneer je de camera op het statief zet moet je er voor zorgen dat de beeldstabilisatie uit staat om onnodige correcties die naar een onscherpe foto leiden te voorkomen. Daarnaast gebruik je de timer of een (draadloze) zelfontspanner om de foto te maken. Des te minder je de camera hoeft aan te raken, des te minder kans op bewegingsonscherpte.
Scherpstellen
Omdat er vrij weinig licht aanwezig is in de avond kan het zijn dat jouw camera moeite ondervindt met scherpstellen. Omdat de camera normaal gesproken op zoek gaat naar contrast, kan het zijn dat jouw camera weigert om een foto te maken wanneer er geen focuspunt gevonden is. Een handige manier om toch focus te vinden is door handmatig scherp te stellen of indien jouw camera deze optie bevat, middels focus peaking handmatig scherp te stellen.
Belichting
Om de meeste vrijheid te hebben wat betreft belichting raden we aan om in de M-stand te fotograferen. Belangrijk is om de ISO-waarde zo laag mogelijk te houden. Dit voorkomt onnodige beeld of kleurruis. Door ruis neemt het contrast en de kleurintensiteit af in de foto. Indien jouw camera de ISO-waarde kan begrenzen, dan is dit ook een optie.
Ga afhankelijk van het soort foto dat je graag wilt voor de geschikte diafragmawaarde. Een laag getal (grote opening) resulteert in een kleine scherptediepte. Veel onscherpte rondom het focuspunt. Een hoog getal (kleine opening) zal meer scherpte bieden. Weet je niet vanaf welke diafragmawaarde je de meest scherpe foto krijgt? Handig is om vanaf f/8 te fotograferen, maar ieder objectief heeft een ander f-getal waarbij deze het best presteert. Ontdek het door zelf de back- en front focus te ontdekken van jouw objectief!
De sluitertijd kun je afhankelijk van de belichtingsmeter instellen. Als uitgangspunt voor een goede belichting wil je dat de belichtingsmeter tussen 0 en -1 staat.
Foto: Petra Broekhoff
Wil je graag betere foto’s leren maken in de avond of nacht? Tijdens onze Workshop Nachtfotografie leren we je aan de hand van creatieve opdrachten nòg scherpere en betere foto’s te maken in jouw favoriete stad.
Heb jij mooie foto’s kunnen maken van de lichtende nachtwolken? Gebruik #derooijfotografie op Instagram in de beschrijving van jouw post!
