Kleuren, of het juist ontbreken van kleuren, is niet weg te denken in ons leven. Het is er overal, waar je ook komt. Soms spreken kleuren je aan terwijl dit op een ander moment minder is. Hoe komt dat toch? En wat kun je hiermee in je fotografie? Waarom kies je voor kleur of juist voor zwart-wit? In dit artikel leg ik je uit hoe je kleuren effectief in de fotografie kan toepassen.
De basis van kleuren
Zoals aangegeven zien we kleuren de gehele dag door. Dit is voor ons een vanzelfsprekendheid. Het gevaar is dat hierdoor minder nagedacht wordt over het beïnvloeden van je foto’s door kleuren. Binnen de fotografie speelt kleur, of juist het ontbreken van kleur, een belangrijke rol in de beoordeling van een foto. Door kleuren doelbewust(er) in te zetten, kan het eindresultaat krachtiger worden.
Kleuren ontstaan vanuit de primaire kleuren (rood, geel en blauw, RGB). Door deze kleuren te mengen ontstaat de secundaire kleuren groen (geel en blauw), paars (rood en blauw) en oranje (geel en rood). Door de secundaire te mengen ontstaan de tertiaire kleuren. Deze manier van kleurhantering wordt met name binnen de schilderkunst toegepast. Echter zijn deze kleuren ook belangrijk voor de fotografie.
In het diagram, de kleurenwiel genaamd, zijn de primaire, secundaire en tertiaire kleuren gezet. Het laat zien hoe de kleuren in verhouding staan. Door de kleuren goed te gebruiken kunnen er kleurharmonieën ontstaan. Kleurharmonieën zijn een combinatie van kleuren die visueel aantrekkelijk zijn. Twee of meer verschillende kleuren vullen elkaar aan. Deze techniek wordt veel door kunstenaars, en dus ook door fotografen, toegepast om bij de kijkers een stemming of emotie op te roepen.
Monochromatisch versus analoog
Er zijn diverse kleurharmonieën die gebruikt worden. Monochromatische kleurenharmonie maakt gebruik van variatie in de lichtheid en de verzadiging van een enkele kleur. Een analoge kleurenharmonie is samengesteld uit kleuren die naast elkaar op de kleurenwiel staan. Er is een dominante kleur, maar de tweede kleur verhoogt de algehele sfeer. Beide kleurharmonieën zijn eenvoudig te maken en visueel erg aantrekkelijk.
Monochromatische kleurharmonieën worden doorgaans gebruikt om een bepaalde sfeer op te roepen. Denk bijvoorbeeld aan de straatfoto met twee personen. Door vooral de rode kleur te verzadigen ontstaat de sfeer van liefde, wat direct gekoppeld wordt aan de twee personen op de foto.
Analoge kleuren vloeien meer in elkaar over en creëert daardoor een rustgevende uitstraling in de foto. Denk bijvoorbeeld aan een landschapsfoto met ondergaande zon, waarin de lucht gevuld is met rode, oranje en gele tinten. Een ander voorbeeld is een foto van een groen bos. De verschillende tinten groen zijn aantrekkelijk. Vanuit het kleurenwiel is dit goed te verklaren.
Complementaire kleuren
Complementaire kleuren staan in het kleurenwiel tegenover elkaar. De complementaire kleur van een primaire kleur is dus een secundaire kleur. De complementaire kleur van rood (primaire kleur) is groen (secundaire kleur). Een foto met een tros tomaten, gecombineerd met het groen van de stengels/bladeren leveren een krachtig beeld. Met name als je deze kleuren een extra verzadiging geeft. Hierdoor hou je de aandacht van de kijker langer vast.
Oprukkende en terugtrekkende kleuren
Warme kleuren worden ook oprukkende kleuren genoemd, omdat warme kleuren dichter bij je lijken te staan. Denk bij warme, oprukkende kleuren aan rood, rood-violet, geel, geel-oranje en oranje. Oprukkende kleuren kunnen goed werken in je foto door extra aandacht te vestigen op een bepaald object. Besef wel dat het tegenovergestelde ook waar is en dat een oprukkende kleur ook alle aandacht van je object weg kan nemen.
Terugtrekkende kleuren zijn tegenovergesteld aan oprukkende kleuren. Terugtrekkende kleuren zijn kleuren in de koude tinten en functioneren meer op de achtergrond. Deze kleuren vind je meer in de blauw- en groentinten. Met name bij landschapsfotografie is dit een sterke techniek. Koude kleuren vallen in de verte en voegen het gevoel van dieptewerking toe. Daarnaast zorgen ze voor een balans met de oprukkende kleuren in je foto.
Kleur en gevoelens
Kleuren kunnen diverse emoties bij mensen oproepen. Zozeer zelfs dat we kleuren gebruiken om een emotie te omschrijven of te versterken. Al eerder noemde ik de kleur rood wat sterk gekoppeld wordt aan liefde. Warme of oprukkende kleuren verbinden we vaak aan het rustgevende gevoel bij een zonsopkomst, terwijl teruglopende kleuren een gevoel van kou en afstand met zich meedraagt. Kleur is subjectief. Dezelfde kleur kan één persoon gelukkig maken, maar anderen juist irriteren. Ook kan één kleur verschillende emoties oproepen als je de kleurtoon en verzadiging aanpast. Zo kan oranje bijvoorbeeld voor opwinding zorgen wanneer het meer naar de rode kant helt, terwijl het meer kalmerend werkt als het meer naar de gele kant helt.
Conclusie: Wat doen kleuren met je foto?
Het is leuk om te leren hoe de kleuren met elkaar samenwerken en hoe we reageren op verschillende combinaties. Bij het maken van een foto kunnen we kleuren ordenen om het visueel aantrekkelijk te maken. Wil je onmiddellijk de aandacht van de kijker trekken of laat je liever hun ogen ‘door jouw foto’ dwalen? Bij het maken van foto’s met impact, kan je gebruikmaken van kleur.
Interessant