Veel fotografen krijgen mee dat het slecht is om tegen het licht in te fotograferen. Ten eerste omdat je dan met donkere silhouetten te maken krijgt, maar ook omdat het slecht schijnt te zijn voor de camera. Maar dat ook echt zo? In dit artikel bespreken we de mogelijke risico’s voor je apparatuur en geven we tips om veilig tegen het licht in te fotograferen.
Inhoud van dit artikel:
1. De kwetsbaarheid van de sensor
2. Filters
3. Zonsverduistering
4. Lasers
5. Zonlicht
De kwetsbaarheid van de sensor
De sensor is het hart van je camera en is verantwoordelijk voor het vangen van licht om het daarna vervolgens om te zetten in digitale beelden. Langdurige blootstelling aan direct zonlicht kan schadelijk zijn. Dit geldt vooral bij gebruik van telelenzen of zoomlenzen, omdat deze het licht concentreren, wat de kans op oververhitting vergroot. Zelfs korte periodes van blootstelling kunnen leiden tot vervormingen of verkleuringen in je foto’s.
Bij het maken van foto’s tegen het licht in, zoals bij zonsondergangen of zonsopkomsten, is de intensiteit van het licht vaak minder schadelijk. Toch is het verstandig om niet te lang in de richting van de zon te blijven fotograferen.
Filters
Lensfilters kunnen een belangrijke rol spelen bij het beschermen van je lens en sensor. Voor iedere situatie is er wel een geschikt filter op de markt. Maar niet ieder filter beschermt de camera voldoende tegen de meest extreme vormen van tegenlicht. Om een geschikt filter te vinden moet je de eigenschappen kennen. Het licht passeert namelijk verschillende lensgroepen en vervolgens de filters, zoals een UV- of ND-filter, die de intensiteit of eigenschappen van het licht kunnen aanpassen. Een belangrijk gegeven om de sensor te beschermen. Bij het kiezen van een kwalitatief goede camerafilter zijn er verschillende aspecten om in gedachten te houden:
- Materiaal: Kies voor filters gemaakt van hoogwaardig optisch glas. Goedkope kunststof filters kunnen ongewenste kleurafwijkingen en vervormingen veroorzaken. Daarnaast beïnvloed het glas ook het licht dat op de sensor valt.
- Coating: Controleer of het filter een multicoating heeft (MC). Dit helpt reflecties te verminderen en zorgt voor betere lichtdoorlating.
- Bevestiging: Zorg ervoor dat het filter een stevige schroefdraad heeft die goed past bij je lens. Een slechte pasvorm kan schade veroorzaken of het filter onbruikbaar maken. Je koopt het filter op de diameter maat van het objectief. De maat is op het objectief te vinden.
- Merken en reviews: Investeer in filters van gerenommeerde merken, zoals RAWSTER & K&F Concept filters.
- Onderhoud: Ga voor een filter dat gemakkelijk schoon te maken is en bestand is tegen krassen, vlekken of vuil.
Zonsverduistering
Een van de meest uitdagende situaties is om tegen het licht in te fotograferen tijdens een zonsverduistering. Op 29 maart 2025 is de volgende zonsverduistering weer te zien vanuit Nederland. Om te voorkomen dat de camera en jijzelf schade oplopen is het slim jezelf goed in te lezen over het fotograferen van een zonsverduistering, aangezien het fotograferen van de zon zonder de juiste bescherming je camerasensor permanent kan beschadigen. Dit heeft te maken met de intensiteit van de lichtbundels die door de lens op de sensor worden gericht. Deze lichtbundels kunnen extreme hitte veroorzaken. Zonder een speciaal zonnefilter loop je het risico op oververhitting van de sensor, wat resulteert in dode pixels of zelfs onherstelbare schade. Om dit te voorkomen is het belangrijk om gebruik te maken van geschikte accessoires.
Bescherm je ogen
Gebruik altijd een zonnebril of kijk naar de zon via een goedgekeurde eclipsebril om oogschade te voorkomen.
Gebruik een speciaal zonnefilter
Dit filter vermindert de intensiteit van het zonlicht en beschermt je sensor tegen schade. Alleen filters die specifiek zijn gemaakt voor het fotograferen van de zon bieden voldoende bescherming. Een zonnefilter blokkeert het grootste deel van het licht en vermindert de hitte die je sensor bereikt. Let op dat een zonnefilter minimaal een Neutral Density (ND) waarde van 5.0 moet hebben.
Beperk de belichtingstijd
Stel je camera in op een korte sluitertijd om de blootstelling van de sensor aan de sterke (zon)lichtbundels te minimaliseren.
Gebruik een statief
Een statief zorgt voor stabiliteit tijdens het fotograferen. Een belangrijk punt, want het kan het zijn dat de autofocus van je camera niet goed werkt. Gebruik in dit geval de optie om handmatig de focus te bepalen.
Check je apparatuur
Controleer tussendoor of je camera niet te warm wordt, vooral bij langdurige opnames. Dan is het slim om de camera even op de grond te richten. Ook kan een wit kleedje helpen, omdat deze de warme kleuren van het licht niet absorberen.
Lasers
Een minder bekende maar zeer serieuze bedreiging voor je sensor zijn lasers. Lasers vind je vaak bij concerten, evenementen of clubs. Hierbij is de kans groot dat een laserstraal direct op je lens valt. Deze ontmoeting met de sensor van je camera kan zorgen voor onmiddellijke beschadiging. Hoe dat komt? De energie van een laser is zó geconcentreerd dat deze binnen een fractie van een seconde blijvende schade kan veroorzaken op de kwetsbare sensor. Vaak resulteert dat in sensor schade en krijg je daardoor onherstelbare fouten terug te zien in de foto. Dit zijn dan vaak zwarte of rode pixels die in iedere foto weer terugkomen. Het is daarom raadzaam om extra voorzichtig te zijn bij het fotograferen in dergelijke omstandigheden. Bijvoorbeeld (zeker bij een spiegelreflexcamera) door niet via de zoeker te fotograferen, maar via live-view. De laserstraal kan namelijk het oog bereiken via de spiegel en zodoende ook aan het oog schade toebrengen. Verder is het slim om je camera in beweging te houden. Zo voorkom je dat een laserstraal te lang op één punt van de sensor gericht blijft.
Om de camera te beschermen is het mogelijk om een anti-laser filter te gebruiken. Deze filters zijn helaas aan de prijzige kant. Maar zeker aan te bevelen aan fotografe die regelmatig tijdens evenementen fotograferen waarbij lasers aanwezig zijn.
Zonlicht
Tegen het zonlicht in fotograferen zorgt voor mooie silhouetten en lensflare. Twee mooie toevoegingen aan een foto. Maar hoe komt het dat men altijd zegt: Niet tegen het licht in fotograferen? Is dat zo slecht? Nee. Het is niet per se slecht om met je camera tegen de zon in te fotograferen, maar er zijn belangrijke aandachtspunten om schade aan je camera te voorkomen. Zoals eerder aangegeven geeft licht warmte af. Hoe geconcentreerder dit is, des te warmer het contact. Objectieven zoals telelenzen versterken deze bundel van licht. Daarom geldt bij het gebruik van deze objectieven ook dat de interne gesteldheid van de camera sneller warm wordt.
Richt je camera niet te lang op een felle lichtbron. Houdt rekening met de effecten van lange sluitertijden, gebruik hiervoor altijd een extra beschermfilter. Gebruik de live-view van de camera om direct contact met je ogen te voorkomen en plaats de lenskap op het objectief wanneer je de camera uit zet.
Foto’s met tegenlicht zorgen vaak voor extra sfeer en warmte in een foto
Slot
Tegen het licht in fotograferen is niet per definitie slecht voor je camera, maar het kan wel risico’s met zich meebrengen. Zonsverduisteringen en lasers vormen de grootste gevaren, terwijl het gebruik van filters en bewust fotograferen de risico’s aanzienlijk kunnen verminderen. Door verstandig om te gaan met tegenlichtsituaties, kun je prachtige en unieke foto’s maken zonder je apparatuur in gevaar te brengen.
tijdens mijn laatste reis heb ik een aantal zonsopgangen proberen te fotograferen. maar op mijn beelden zijn allemaal magenta kringen / lijnen zichtbaar. het lijkt me dat dit van mijn R-lenzen komt. kan ik dit vermijden door mijn diafragma laag ( grote opening ) te zetten of met polarisatiefilters ?
M
Dag M.
Zo te zien aan jouw beschrijving heb je te maken met Chromatische aberratie. Dit is gelukkig gemakkelijk weg te werken.
Hoi, ik heb het artikel gelezen en ik vraag me af of dit ook geldt voor spiegelreflex camera’s. De spiegel vormt dan m.i. een bescherming voor de sensor. Alleen bij afdrukken gaat die even omhoog zodat dan wel de sensor onbeschermd is. Maar is zo kort dan ook schadelijk?
Hi Dolly,
Hoewel de spiegel in een spiegelreflexcamera (DSLR) inderdaad een beschermende rol speelt wanneer je niet aan het fotograferen bent, betekent dit niet dat je volledig veilig bent voor laserschade. Zodra je een foto maakt, klapt de spiegel omhoog en komt de sensor in direct contact met het licht dat via de lens valt. Op dat moment biedt de spiegel geen bescherming meer. Als een krachtige laserstraal via de lens op de sensor valt, kan dat leiden tot overbelasting van de sensor en zelfs permanente schade, zoals brandplekken of verbranding van de pixelstructuur.