Dieptewerking in landschapsfotografie

Hoe je het ook wend of keert, een foto blijft een tweedimensionaal beeld. Een plat beeld met een compositie. Toch zijn er technieken waarin dieptewerking gecreëerd kan worden. Door deze technieken te volgen, worden onze hersenen gefopt en ervaren ze diepte. Ook in een tweedimensionaal beeld. In dit artikel wil ik je meenemen in de technieken van de dieptewerking.

Lijnen

Zonder medisch of psychologisch te doen, kan ik er niet omheen dat we diepte ervaren door de stand van onze ogen. Doordat onze beide ogen het landschap voor ons iets anders zien, kunnen we perspectief in het landschap waarnemen. Kenmerken van perspectieven worden razendsnel door onze hersenen verwerkt en geregistreerd. Door deze registratie kan een tweedimensionaal beeld als een driedimensionaal beeld waargenomen worden.

Eén van de kernmerken voor diepte zijn lijnen. Denk bijvoorbeeld aan een spoorlijn. We weten allemaal dat de rails van een spoorlijn evenwijdig van elkaar liggen. Toch lijkt, hoe dichter je bij de horizon komt, de spoorlijn steeds dichter naar elkaar toe te gaan (lijnperspectief). Onze hersenen weten dat de rails evenwijdig van elkaar liggen, maar registreert dat ze steeds dichter bij elkaar komen. Onze hersenen trekken daarom de conclusie dat er diepte in het landschap moet zitten om dit waar te kunnen nemen.

Een ander belangrijk punt is dat onze ogen een vast patroon volgen bij het zien van een foto. Dit is globaal een X (beginnend links bovenin). Dit gaat razendsnel en zal niet als dusdanig ervaren worden. Als je dit weet kun je hier gebruik van maken. Diagonale lijnen werken goed in het landschap, vaak beginnen vanuit een benedenhoek. Door diagonale lijnen, zeker gecombineerd met een lijn-perspectief, lijkt er diepte te zitten in een tweedimensionaal beeld. Daarnaast leiden lijnen je oog ergens heen. Ook hiervan kun je handig gebruikmaken door je ogen te sturen naar een object wat jij belangrijk vindt.

TIP 1: Zoek dus actief naar lijnen in je landschap. Door deze lijnen registreren onze hersenen kenmerken van diepte en zal dus een tweedimensionaal beeld als een driedimensionaal beeld ervaren.

Herhaling

Na een lijnperspectief is herhaling een kenmerk van diepte. Denk aan de rij molens langs de vaart in Kinderdijk. De voorste molen komt als het ware steeds terug. Dit is niet alleen bij molens, maar meerdere objecten kunnen herhaald worden. Denk bijvoorbeeld aan een rij bomen langs een weg. Vaak wordt het kenmerk herhaling gebruikt in relatie tot lijnen en verhouding. Even terug naar de vijf molens van Kinderdijk. De voorste molen is groter dan de achterste, althans voor onze waarneming. Trek je een lijn vanaf de bovenste wiek van de voorste molen tot de achterste molen, dan zal er een schuine lijn richting de horizon komen te staan (lijnperspectief). Daarnaast neemt ons oog waar dat de voorste molen groter is dan de achterste (verhouding). Deze kenmerken zorgen voor signalen waarvan onze hersenen de conclusie trekken dat er diepte in een landschap(sfoto) moet zitten.

TIP 2: Ga op zoek naar herhaling. Denk aan de molens van Kinderdijk, maar ook de bomen langs de kant van de weg, de wolken in de lucht, etc. Zeker in combinatie met lijnen en verhouding is het een sterk kenmerk van diepte!

Verhouding

Een derde kenmerk van diepte is verhouding. Kleine objecten in de voorgrond kunnen vergroot worden door dichter op je object te kruipen of een lager standpunt in te nemen. Hierdoor verandert de verhouding van dit object ten opzichte van omgeving. Denk bijvoorbeeld aan een paddenstoel. Door dicht op de paddenstoel te kruipen wordt de paddenstoel groter dan de bomen in het bos waarin de paddenstoel staat. Onze ogen registreren een grote paddenstoel ten opzichte van de (in verhouding) kleinere bomen. Dit signaal wordt omgezet in onze hersenen, waardoor onze hersenen concluderen dat er diepte in de foto moet zitten (omdat paddenstoelen namelijk niet groter kunnen zijn dan een boom).

TIP 3: Zak een door je knieën en/of kruip dichter op je object. Door de verhoudingen zal er diepte in je foto te zien zijn.