Het Noorderlicht, ook wel bekend als Aurora Borealis, is een van de meest betoverende natuurverschijnselen die je kunt vastleggen met je camera. Hoewel het Noorderlicht vaker wordt geassocieerd met landen zoals Noorwegen, Zweden of IJsland, kun je het onder uitzonderlijke omstandigheden ook in Nederland zien. Hier zijn zeven tips om je voor te bereiden en het fenomeen op de mooiste manier vast te leggen.
Inhoud van dit artikel:
1. Het Noorderlicht
2. Kleuren van het Noorderlicht
3. Het Noorderlicht in Nederland volgen
4. De juiste voorbereidingen
5. Tips voor camera-instellingen
6. Het vinden van de juiste compositie
7. Nabewerking
Het Noorderlicht
”This scene feels like what I once saw on a screen, I searched aurora borealis green”
-Taylor Swift – Snow on the beach (feat. Lana del Rey)
Een aurora is een spectaculair lichtverschijnsel dat zichtbaar is in de hogere atmosfeer rond het magnetisch veld van de aarde. Op aarde wordt het noorderlicht (Aurora Borealis) waargenomen op het noordelijk halfrond, terwijl het zuiderlicht (Aurora Australis) voorkomt op het zuidelijk halfrond. Deze lichtshow wordt veroorzaakt door de interactie tussen geladen deeltjes van de zon en het magnetische veld van de aarde. Het magnetische veld beschermt onze aarde tegen de tegen de ioniserende straling van zonnewinden. Een ding is zeker, 2024 heeft met een behoorlijk aantal sterke stralingen te kampen gehad. Deze waren zo sterk, dat het poollicht zelfs in Noord-Italië nog te zien was (10 mei 2024).
Kleuren van het Noorderlicht
De door de zon geladen deeltjes, bekend als zonnedeeltjes, worden uitgestraald in de vorm van een zonnewind. Wanneer deze deeltjes het magnetische veld van de aarde bereiken, worden ze naar de polen geleid. Daar botsen ze met gasdeeltjes in de atmosfeer, zoals zuurstof en stikstof. Deze botsingen veroorzaken de kleurrijke gloed die we waarnemen als het poollicht. Afhankelijk van de hoogte in de atmosfeer, waarin dit plaatsvindt, is er een andere kleur te zien in de lucht. Daarnaast wordt kleur ook beïnvloed door het type gas waarmee de botsing plaatsvindt.
Groen
De groene kleur ontstaat wanneer de botsing met stikstofatomen (blauw) en een tweede elektron botst met een zuurstofatoom (groen).
Roze/rood
Roze en met name de intens rode kleuren ontstaan wanneer de botsing met stikstofmoleculen ontstaat, waardoor een karmozijnrode kleur ontstaat.
Het Noorderlicht in Borger (Drenthe) op 10 oktober 2024
Het Noorderlicht in Nederland volgen
Er zijn verschillende manieren om jezelf op de hoogte te houden van mogelijk nieuwe kansen om het Noorderlicht vanuit Nederland te zien. Deze handige manieren delen we graag met jullie:
Nieuwskanalen
De nieuwskanalen, zoals NOS en NU delen ook regelmatig nieuwe momenten waarop de kans op het zien van het Noorderlicht verwacht wordt. Vaak wordt 24 uur van tevoren het nieuws al gedeeld, zodat je ruim de tijd hebt om jouw fotografie moment te plannen.
Social-media
Op platformen zoals Facebook heb je handige fotografie groepen, zoals Noorderlicht Nederland die helemaal zijn toegewijd aan het spotten van het Noorderlicht. Leden zullen daarom naast de voorspellingen ook foto’s en handige tips delen. Daarnaast is dit vaak ook de plek waar verschillende ervaringen worden gedeeld. Door deze opbouw naar het volgende Noorderlicht zal jouw volgende fotografie moment nog meer spanning en sensatie opleveren.
Websites
Websites zoals poolicht.be en space weather live, laten ook het laatste nieuws rondom de zonnewinden en de kans op het Noorderlicht in jouw regio
Noorderlicht apps
De apps die beschikbaar zijn, zowel gratis als betaald, laten de actueelste situatie zien. Het voordeel van een app is dat je via een pushmelding direct een notificatie krijgt. Daarnaast heeft de app vaak een optie om door te geven wanneer je zelf het Noorderlicht ziet in jouw regio. Op basis van locatie kan de app dan nog nauwkeuriger de kijkkans op het Noorderlicht delen met gebruikers.
Handige gratis apps zijn My Aurora Forecast voor Android en iOS en Aurora Now voor Android en iOS.
Noorderlicht in Nederland voorspellen
De apps en nieuwsberichten hebben het vaak over KP-waardes. Deze index geeft de mate van geomagnetische activiteit aan, oftewel de kracht van de zonnewinden. Om het Noorderlicht in Nederland te zien heb je vaak een hoge KP nodig, hoger dan 6. In ons voorbeeld is een KP-index van 7,00 te zien. Op de kaart is daarbij ook te zien hoe de kijkkans voor de desbetreffende dag was. Het Noorden van Nederland had in dit geval geluk. Je kunt via de instellingen de app zo instellen dat je alleen meldingen krijgt bij een KP-index van 6 of hoger. Naast de KP-index laat de app ook de mogelijke aanwezigheid van bewolking in procenten zien.
De juiste voorbereidingen
Ook bij het fotograferen van het Noorderlicht geldt: de juiste voorbereidingen dragen bij aan een succesvolle avond fotograferen. Dit zijn de belangrijkste puntjes die je moet kennen voordat je erop uit gaat:
Het weer en het moment
Een belangrijke factor op de kijkkans van het Noorderlicht in Nederland is de algehele situatie. Ga bijvoorbeeld na of het wel donker genoeg is om het Noorderlicht goed te kunnen vastleggen. Bekijk daarnaast ook de aanwezigheid van bewolking voor dit moment. Zijn de kansen gunstig? Maar is er veel bewolking? Leg de, in dit geval, camera er niet te snel bij neer, want ook door de wolken heen is het Noorderlicht met een beetje geluk nog te fotograferen. Richt je camera natuurlijk wel op het Noorden, gebruik hiervoor het kompas op je smartphone.
De bewolking nam deze avond toe, maar ondanks de bewolking was het Noorderlicht nog goed te zien.
Locatie
De locatie is natuurlijk afhankelijk van de kijkkans op het Noorderlicht, maar daarnaast bepaald de omgeving ook hoe interessant de compositie wordt. Foto’s van het Noorderlicht worden extra persoonlijk wanneer er herkenbare elementen van een locatie te zien zijn, zoals windmolens, kerktorens, wateren, bomen. Doe vooraf onderzoek op internet naar interessante locaties of let eens extra goed op silhouetten en potentiële fotogenieke onderwerpen.
Leg de juiste accessoires klaar
Als het moment dan eindelijk daar is, wil je zo snel mogelijk op pad zijn om te fotograferen. Zorg er daarom voor dat je alle accessoires, indien nodig, opgeladen op een plek hebt liggen. Op pad naar het Noorderlicht heb je namelijk baat bij een goed, stevig statief. Ook kan een (draadloze) ontspanner niet ontbreken, om bewegingsonscherpte te voorkomen. Heb je geen (draad)ontspanner? Dan is de timerfunctie van de camera of een draadloze app ook een goed alternatief. Let wel dat de workflow met een (draad)ontspanner wel aanzienlijk verbeterd ten opzichte van deze alternatieven.
Tips voor camera-instellingen
Bezoek een locatie waarbij lichtvervuiling minimaal is. Installeer het statief op een stevige en vlakke ondergrond met één poot naar voren. Dit voorkomt dat je zelf per ongeluk het statief laat vallen. Zet je camera op het statief en bevestig indien aanwezig de (draad)ontspanner. Om zeker te zijn van waar het Noorderlicht is kun je de camera van je telefoon gebruiken om snel een indicatie te krijgen. Tijd om te kijken naar de instellingen:
Beeldstabilisatie
Om onnodige correcties te voorkomen zet je wanneer je vanaf een statief fotografeert altijd de beeldstabilisatie uit.
Focus
Een goede tip is om tijdig naar de locatie te gaan. Bij voorkeur tijdens zonsondergang, omdat je dan nog goed de silhouetten kunt zien. Om een goed scherpe foto te kunnen maken zet je de camera op manuele focus. Maak vooraf enkele test foto’s om te kijken of de focus naar wens is. Hulp nodig bij het handmatig scherpstellen? Grote kans dat jouw camera ook focus peaking ondersteund wat het handmatig scherpstellen nog gemakkelijker maakt.
Belichtingsmethode
Gebruik puntmeting of matrixmeting om te focussen op het helderste deel van de lucht, zodat de camera zich niet laat misleiden door donkerdere gebieden.
Met behulp van de iPhone camera (rechts) was de eerste gloed van het Noorderlicht al te zien
Programmastand
Tijdens het fotograferen van het Noorderlicht gebeurt er van alles. Om als fotograaf de volledige controle te hebben over het eindresultaat fotografeer je in de programmastand M.
Witbalans
Zet de witbalans op automatisch. Dit is voldoende, aangezien je wanneer je in RAW fotografeert de balans later nog kunt wijzigen.
Diafragma
Er is vrij weinig licht aanwezig tijdens het moment suprême. Grote kans dat je met die reden denkt dat een lage f-waarde een handige keuze is. Een voordeel is dat er dan meer licht in een kortere tijd de sensor kan bereiken. Een nadeel is dat je een minder scherpe foto krijgt als resultaat. Een tip is om uit te gaan van f/8 (f/11 fullframe) voor scherp resultaat, ook rondom de contourlijnen van de eventuele silhouetten in een foto.
De kleuren van het Noorderlicht waren paars en groen (Borger, mei 2024)
Sluitertijd
De sluitertijd is direct terug te zien in de wolken, bomen, sterren en het Noorderlicht zelf. Deze onderwerpen zijn namelijk zelf ook vaak in beweging. Experimenteer daarom met belichtingstijden tussen 5 en 20 seconden. Bij sluitertijden langer dan 20 seconden zal de wending van de aarde in de sterren terug te zien. Kortere sluitertijden (3-5 seconden) zijn beter wanneer het Noorderlicht snel beweegt.
ISO-waarde
Hoewel vaak de laagste ISO-waarde wordt aangeraden voor het hoogste resultaat, is dat bij het fotograferen van het Noorderlicht voor veel camera’s wat uitdagend. De modernere systeemcamera’s kunnen vaak met hogere ISO-waardes nog zeer goed presteren zonder al te veel ruis. Ontstaat bij jouw camera snel ruis in foto’s bij hogere ISO-waardes? Tijdens het nabewerken kun je dit gemakkelijk corrigeren. Begin met ISO 800 tot 3200, afhankelijk van de lichtomstandigheden.
Om ook de silhouetten goed scherp te krijgen is handmatig scherpgesteld
Het vinden van de juiste compositie
Wanneer het Noorderlicht in Nederland te zien is zul je mogelijk niet de enige zijn die van dit nieuws op de hoogte is. Vele fotografen reizen het land af om de beste spots te vinden. Denk hierbij aan populaire locaties, zoals Noordpolderzijl, Moddergat en de Waddeneilanden. Dat maakt het een behoorlijke uitdaging om thuis te komen met een unieke foto. Met deze tips geef je jouw foto wat extra’s:
Silhouetten
Naast dat het om het Noorderlicht gaat is het ook een goed idee om de omgeving mee te nemen in je foto. Interessante silhouetten op de voorgrond zorgen voor een nog boeiendere foto. De aanwezigheid van silhouetten benadrukt de schaal en het indrukwekkende karakter van het Noorderlicht.
Reflecties
Ga op zoek naar reflecties in de buurt, zoals van het water of misschien wel een gebouw.
Light painting
Ongeveer 2/3e van de foto zal bestaan uit de lucht en het Noorderlicht, maar ook het andere deel kan goed benut worden door bijvoorbeeld te spelen met licht, bijvoorbeeld van jouw eigen zaklamp of zoals in de foto hieronder te zien is van het voorbij rijdend verkeer.
Het Noorderlicht (rechts) op 11 mei 2024 bestond voornamelijk uit een lichte paarse gloed die niet met het blote oog te zien was.
Nabewerking
Fotograferen in RAW
Tijdens het fotograferen kun je kiezen uit RAW (.tiff of .nef) of jpg. Als je het Noorderlicht wilt fotograferen, kun je het beste in RAW-formaat fotograferen. RAW-bestanden bieden nauwkeurigere kleurinformatie, wat handig is om de nuances in het Noorderlicht te benadrukken. Tijdens het nabewerken haal je het meeste uit RAW-bestanden. JPEG is een gecomprimeerd formaat, wat betekent dat er informatie verloren gaat tijdens het opslaan. De camera voert de bewerking als het ware intern uit. Dit alles geheel automatisch.
Ruis reductie
Ruis kan fijne details in je foto verbergen of vervagen, waardoor het moeilijker wordt om structuren, zoals sterren of de zachte kleuren van het Noorderlicht, duidelijk te zien. Foto’s met veel ruis kunnen er onprofessioneel of onscherp uitzien, wat storend kan zijn, vooral bij afdrukken of presenteren. Gelukkig zijn er heel veel programma’s die het reduceren of verwijderen van ruis aanbieden. De een nog beter dan de ander. Daarom hebben we een artikel opgezet waarin we verschillende programma’s vergelijken met elkaar: Bekijk de volledige serie waarin we verschillende fotobewerkingsprogramma’s met elkaar vergelijken hier.
Witbalans
Het kan gebeuren, zeker in het geval van bewolking, dat er elders lichtvervuiling is wat terug te zien is in de wolken. Het kan daarom helpen om tijdens het nabewerken van het RAW-bestand, de witbalans handmatig nog aan te passen.
Door de witbalans aan te passen kun je eventuele lichtvervuiling uit een foto halen
Kleur correctie
Als het om een ding gaat is het wel kleur. Gebruik HSL-sliders (Hue, Saturation, Luminance) om specifieke kleuren te bewerken. Tijdens het nabewerken wil je met name letten op de paarse, roze, groene tinten. Hierbij kun je onderscheid maken tussen het verzadigen, verhelderen of verlichten van een bepaalde kleur. Let er wel op dat de overgang nog natuurlijk oogt. Pas de kleuren vervolgens naar wens aan.
Contrast
Pas het contrast aan om het Noorderlicht extra dynamisch te maken en de foto van meer diepte te voorzien.
Hooglichten
Het kan helpen om de hooglichten heel lichtelijk te verlagen om de details in de helderste delen van het Noorderlicht te behouden. Let op dat je hierin niet teveel wijzigt. Dit kan namelijk voor een dof resultaat zorgen (zie voorbeeld).
In dit voorbeeld is goed te zien wat het effect van de hooglichten zijn voor de foto. Haal je te veel weg? Dan krijg je een dof resultaat.
Maak lokale bewerkingen met maskers
Ook tijdens het nabewerken houdt het schilderen met licht niet op. Het werken met maskers maakt het voor de fotograaf nog makkelijker om lokaal aanpassingen te doen. Zo kun je bijvoorbeeld alleen de lucht selecteren voor bewerkingen of alleen het landschap. Daarnaast is het werken met maskers non-destructief, dus je kunt zonder problemen een bewerking aanpassen zonder alle stappen eerst ongedaan te hoeven maken.
Slot
Met deze 7 tips ben je goed voorbereid om het Noorderlicht in Nederland vast te leggen. Ook bij dit onderwerp geldt dat het proces naar de foto het moment is dat je aan het leren bent. Iedere foto is de weg naar een steeds beter shot. Laat je camera het werk doen, en vergeet niet om ook zelf te genieten van de adembenemende kleuren in de lucht. Veel succes en hopelijk vang je dat perfecte plaatje!
Fotoreizen
Kun je echt niet wachten tot het volgende moment dat het Noorderlicht in Nederland weer te zien is? Of wil je heel graag het poollicht bewonderen in een van de Noorderlijke landen? Wij organiseren regelmatig fotoreizen naar de mooiste plekken waar de kans op het zien van het Noorderlicht ook erg groot is! Bekijk onze verschillende reizen, zoals onze fotoreis IJsland, lapland of de fotoreis naar Noorwegen!
Deze foto’s zijn gemaakt door onze fotografiedocenten tijdens verschillende fotoreizen
