De herfst is misschien wel, door zijn prachtige herfstkleuren en zijn magische paddenstoelen, de meest fotogenieke tijd van het jaar. Zodra de eerste paddenstoeltjes uit de grond schieten, beginnen veel harten van macrofotografen sneller te kloppen. De herfst kan hierdoor ook overweldigend zijn. Het bos staat al snel vol met een veelheid en diversiteit aan onderwerpen. Als we vervolgens, na het fotograferen, thuis op het grote scherm de gemaakte foto’s bekijken, beseffen we vaak dat we wel véél foto’s hebben gemaakt, maar dat we deze foto’s ook beter hadden kunnen maken!
Inhoud van dit artikel:
1. Compositie
2. Regel van derden
3. Rasterlijnen in live view en zoeker
4. Tot slot
Compositie
Door meer rust én tijd te nemen voor het onderwerp, hadden we uiteindelijk mooiere beelden kunnen creëren. Door bewust aandacht te geven aan de opbouw van het beeld, de compositie, dwingen we onszelf om beter te kijken. We denken dan beter na over het beste standpunt van de camera, waar het onderwerp in het beeld geplaatst kan worden en wat we verder nog kunnen doen om het beeld boeiend te maken.
Een van de hulpmiddelen om kwalitatiever te fotograferen, is het zoeken naar de juiste compositie. Door gebruik te maken van compositieregels creëer je meer orde in de chaos, krijgt de foto een betere balans en ontstaat er rust in het beeld. Binnen de fotografie bestaan verschillende compositieregels die ons daarbij kunnen helpen. Een van de bekendste en meest gebruikte compositieregel is de “regel van derden”.
regel van derden
Als we een foto maken van een mooi onderwerp, zijn we al snel geneigd om het onderwerp in het midden van het beeld te positioneren. Dat komt mede omdat we dat simpelweg gewend zijn. Ons oog ziet namelijk het scherpst als we recht voor ons uit, dus naar het midden kijken. Bij volledige symmetrie van het onderwerp kan dit goed uitpakken, het beeld behoud dan de balans en rust. Beide helften van het beeld moeten dan wel gelijk aan elkaar zijn en verder geen verstoringen in de voor- of achtergrond bevatten. Een prachtige bloem in het midden van het beeld, maar met in de voor- en achtergrond allerlei takjes en andere bloemen, oogt al snel rommelig en wordt als saai ervaren.
Asymmetrische compositie, zoals bij de regel van derden, is spannender en dynamischer dan een symmetrische compositie. De regel van derden verdeelt het beeld in negen gelijke vlakken, bestaande uit drie rijen en drie kolommen. Het onderwerp wordt daarbij gepositioneerd op een van de horizontale of verticale lijnen danwel op één van de vier snijpunten.
De paddenstoel is gepositioneerd op één van de vier snijpunten binnen de regel van derden.
Heb je niet één onderwerp, maar meerdere in het beeld, dan kun je de lijnen van de regel van derden als leidraad gebruiken.
De regel van derden kan natuurlijk ook in de portretstand worden toegepast. In dit geval is de middelste kolom gebruikt om balans in het beeld te creëren.
Rasterlijnen in live view en zoeker
De meeste camera’s, zowel spiegelreflex- als systeemcamera’s, hebben een rasterweergave die aangezet kan worden in de live view. Bij sommige camera’s kun je zelfs in de zoeker een rasterweergave instellen. Deze rasterweergave kun je aanzetten in het menu van de camera en is meestal terug te vinden onder “raster, rasterweergave” of “grid”. Het is een handig hulpmiddel waarmee je direct in het veld de regel van derden kunt toepassen. Het raster is natuurlijk niet alleen handig voor macrofotografie, maar ook bijvoorbeeld bij architectuur- en landschapsfotografie, waarbij de horizon uitgelijnd moet worden.
Niet alle typen camera’s hebben de mogelijkheid om het 3×3 raster met 9 vakken in te stellen. In dat geval kun je het 4×4 raster met 16 vakken gebruiken. Het 4×4 raster heeft een duidelijk midden in het beeld, maar kan ook goed gebruikt worden voor de regel van derden.
Door het onderwerp in de eerste of tweede kolom van het 4×4 raster te plaatsen, volg je de regel van derden.
Heb je meerdere onderwerpen in beeld, dan kun je bij het 4×4 raster de middelste vakken gebruiken om de onderwerpen daarin te positioneren.
De steeltjes van deze hazenpootjes staan in de tweede en derde kolom van het 4×4 raster. De hoedjes snijden de twee bovenste horizontale lijnen.
Met de rasterweergave in de live view of zoeker kun je makkelijker in het veld de compositie bepalen. Krijg je het onderwerp of de onderwerpen niet goed in lijn, doe dan een (klein) stapje naar achteren, naar voren, naar links of naar rechts. Het een beetje verplaatsen van de macrolens kan al veel verschil maken. Is alles op zijn plaats, maar zie je nog een storende factor, zoals een takje of losliggende blaadjes? Haal deze dan weg met een pincet of een knijper om het takje uit beeld te krijgen.
Je hebt natuurlijk niet altijd de tijd om bewust naar compositie te kijken bij het maken van een foto, denk bijvoorbeeld aan bewegende onderwerpen zoals rondfladderende libellen of vlinders. Maar door regelmatig de rasterweergave in de zoeker of live view te gebruiken, zul je merken dat een “geoefend oog” ook bewegende onderwerpen beter “in lijn” brengt.
Tot slot
Door bewust met compositie bezig te zijn, word je gedwongen te zoeken naar balans en rust in de foto. De regel van derden is een leidraad, een hulpmiddel, het is geen verplichting om het onderwerp precies op een snijpunt of lijn te positioneren. Is een correcte compositie een voorwaarde voor een kwalitatieve foto? Zeker niet. Maar door met aandacht naar het beeld te kijken, en de tijd en rust te nemen voor de opbouw ervan, creëer je vaak een mooier en boeiender beeld.
In deze blog is uitsluitend aandacht besteed aan de regel van derden. Binnen de compositieleer bestaan echter veel meer compositieregels. Het belangrijkste is om er een gewoonte van te maken om de opbouw van het beeld een vast onderdeel van het fotograferen te laten zijn. Welke regel je gebruikt of zelfs bewust niét gebruikt, is van minder belang, het bewust kijken en zoeken naar de mooiste beeldopbouw is wat echt telt. Laat regels je helpen, maar het is uiteindelijk jouw oog en jouw gevoel die de foto bijzonder maakt.
Nuttige tips!