Creativiteit in de fotografie: aangeboren of aan te leren?

Is creativiteit iets waarmee je geboren moet zijn, of zou je dit ook kunnen trainen? Oftewel, is het mogelijk om na verloop van tijd creatievere foto’s te maken?

Misschien heb jij soms ook wel eens het gevoel dat je niet creatief bent. Om je heen zie je de ene na de andere fotograaf die de mooiste beelden maakt. Heel leuk, maar hierdoor kun je het gevoel krijgen dat anderen misschien een gave hebben die jij niet bezit. Namelijk de gave om creatief te zijn.

Wat hier beschreven staat is helemaal niet gek, heel veel mensen hebben met dit gevoel te maken. Ik vermoed dan ook dat wanneer je eens met andere fotografen zou praten over dit onderwerp, dat je heel erg veel herkenning zal krijgen. Maar nu rest ons de vraag… Heb je gewoon pech wanneer je het gevoel hebt niet creatief te zijn, of is creativiteit ook aan te leren? Lees verder en we geven direct tips om een creatieve blokkade te doorbreken.

Inhoud van dit artikel:
1. Creativiteit als kind
2. Leren creatief te zijn
3. Oordeel niet over jouw ideeën
4. Mind mappen
5. Haal inspiratie uit beelden van anderen
6. Kijk eens met een fotografisch oog naar een film of serie
7. Het museum is ook een prachtige plaats voor inspiratie
8. Werk met andere creatievelingen
9. Ga fotograferen met een foto buddy
10. Kom in beweging

Creativiteit als kind

Iedereen wordt geboren met creativiteit. Maar meer dan eens verliezen we dit aspect wanneer we ouder worden. We worden geschoold, waarin we leren om op een bepaalde manier te denken. Ook goedbedoelde feedback kan soms aanvoelen alsof alles wat je gedaan hebt niet goed is, zelfs wanneer de feedback ook benoemt wat je wél goed gedaan hebt.

Ook krijgen we vaak te maken met de angst om te falen. Dat betekent dat we ons bijna kunnen schamen wanneer er niet positief gereageerd wordt op een idee dat we bedacht hebben. We kunnen hier zo angstig van worden, dat we liever maar geen ideeën meer verzinnen dan slechte ideeën. Altijd alleen goede ideeën bedenken bestaat simpelweg helaas niet, brainstormen houdt geen rekening met oordelen zoals “goed” en “fout”. Hierdoor ontwikkelen we de gewoonte om ons denken te beperken. En dit is waarom bij veel mensen op den duur de inspiratie afbrokkelt, wat je het gevoel kan geven dat je gewoon simpelweg niet creatief bent. 

Leren creatief te zijn

Goed nieuws: hoe meer jij je creativiteit traint, hoe makkelijker je nieuwe ideeën zal krijgen. Het is net als een spier: hoe meer je ermee bezig bent, hoe makkelijker het uiteindelijk wordt. Het lastigste is het afleren van oude denkpatronen, maar ik ga je hiermee helpen. Meestal komt de inspiratie niet zomaar aanwaaien, maar zal je hier actief naar op zoek moeten gaan. Hieronder beschrijf ik een aantal technieken waar ik zelf ook gebruik van maak wanneer de creativiteit mij niet komt aanvliegen. Hopelijk helpen ze jou ook om weer met goede moed te gaan fotograferen!

Oordeel niet over jouw ideeën

De allerbelangrijkste en daarom als eerste genoemd: durf slechte ideeën te bedenken. Sterker nog, heb het lef om ook eens slechte ideeën uit te werken. Door los te laten dat je altijd goede plannen moet hebben, creëer je de ruimte om de inspiratie stroom weer in beweging te zetten. Omdat ons denkpatroon samenhangt van vaste patronen en gewoontes, kan het even duren voordat je zonder oordeel naar de bedachte ideeën kijkt. Maar wanneer je zelfs het lef hebt om een niet-zo-goed idee uit te werken, kan het zomaar zijn dat het idee eigenlijk achteraf helemaal zo slecht niet was. Hieronder staan meer technieken voor het geval dat je creativiteit zo vastzit, dat ook slechte ideeën niet meer te bedenken zijn.

Mind mappen

Deze techniek kan jou helpen om vrij makkelijk nieuwe ideeën te bedenken. Je begint met een simpel woord of thema, bijvoorbeeld “Rood”. Deze schrijf je op een papier, en je gaat alles wat je met dit woord associeert opschrijven. Geen oordeel, gelijk neerpennen. Zo kan het zijn dat je bijvoorbeeld mogelijke onderwerpen opnoemt, zoals “aardbei” of “auto”. Maar je zal ook dingen tegenkomen die mogelijk meer met gevoel te maken hebben, zoals “passie”, of misschien wel “boosheid”. Dit kunnen hele interessante thema’s zijn om uit te werken in een fotoshoot! Maar ook deze gevonden woorden zou je weer kunnen gebruiken om nieuwe associaties te vinden. Zo heb je binnen de kortste keren genoeg inspiratie om weer te gaan fotograferen. En: helemaal zelf bedacht!

Haal inspiratie uit beelden van anderen

Wanneer je creatief gezien vastzit, kan het heel confronterend zijn om de foto’s van anderen te bekijken. Maar dit kan juist een sleutel zijn om je creativiteit weer te laten stromen. Een belangrijke voorwaarde hiervoor is dat je niet over jezelf oordeelt wanneer je naar het werk van een ander kijkt. Besef je dat je alleen het allerbeste werk te zien krijgt, niet het hele proces van het bedenken van het concept tot aan het kiezen van de allerbeste foto uit alle geschoten foto’s. Daarnaast kan het zijn dat deze persoon al jaren langer fotografeert, maar ook met minder creatieve foto’s begonnen is. Wanneer dit lukt, kun je de foto’s van anderen juist gebruiken ter inspiratie.

Probeer objectief naar het gemaakte beeld te kijken. Ga eens na wat je precies mooi vindt aan specifieke foto. Zit het hem in het onderwerp? Of de belichting? Of de compositie? Of (bij mensen) de pose? Neem dit element wat je mooi vindt mee, en kijk of je zelf een foto kunt maken waarin je alleen dit losse element gebruikt en de rest van de elementen er zelf bij verzint. Zo hoef je niet alles zelf te bedenken, maar heb je al iets om mee te starten. Doordat je maar één element van een ander gebruikt, voorkom je dat je een kopie maakt van het beeld van de ander.

Kijk eens met een fotografisch oog naar een film of serie

Ik raad je aan om de volgende keer eens met een fotografisch oog naar een film of serie te kijken. Van films is namelijk enorm veel te leren dat toepasbaar is binnen de fotografie! Kijk eens goed naar de compositie. Filmmakers zijn vaak meesters op dit gebied. De scènes lopen logisch in elkaar over, terwijl de beelden toch vaak wisselen. Ook is het heel interessant om te kijken naar het lichtgebruik. Vraag jezelf eens af vanaf welke kant het licht valt. Let ook eens op de schaduwpatronen. Deze worden veel gebruikt om een sfeer te benadrukken. Is het gezicht van iemand half belicht, maar valt de andere helft weg in schaduw? Dit betekent meestal dat het karakter in de film ook twee kanten heeft, vaak een goede en een slechte!

Het museum is ook een prachtige plaats voor inspiratie

Ik raad je ook aan om eens met een ander oog door een museum te lopen. Analyseer per kunstwerk goed waarom dit stuk als succesvol gezien wordt. Ook hier kun je letten op compositie, kleurgebruik en lichtgebruik. Voor mij zijn bijvoorbeeld de oude Griekse standbeelden een inspiratiebron. Ik vind het echt prachtig zoals de gebeeldhouwde doeken over de personages gedrapeerd zijn en ook de poses zijn ijzersterk.

Werk met andere creatievelingen

Mijn laatste tip is om vooral niet alleen te blijven fotograferen. Andere mensen hebben altijd andere ideeën. Hierop kun jij dan weer voortborduren. Door samen te brainstormen krijg je een concept waar je in je eentje nooit aan gedacht zou hebben. Naast dat het goed is voor je inspiratie, is het ook nog eens heel gezellig. Twee vliegen in één klap!

Ga fotograferen met een foto buddy

Soms is het fotograferen gewoon een kwestie van samen op stap gaan. Zelfs wanneer je van tevoren nog geen idee hebt, is het een goed plan om toch te gaan fotograferen. Het is dan vaak veel makkelijker wanneer je een foto buddy hebt, omdat een excuus om geen foto’s te maken anders snel verzonnen is. Daarnaast heeft de andere persoon ook weer een heel andere kijk op de wereld. Hierdoor kan het ook zomaar zo zijn dat je zelf ook weer nieuwe dingen bedenkt.

Kom in beweging

Het belangrijkste is vooral dat je in beweging komt. Hopelijk helpen deze tips jou verder. Binnen de kortste keren kan de inspiratie dan weer gaan vloeien. Het zou zelfs kunnen dat andere mensen naar jouw foto’s gaan kijken zoals jij nu naar hun foto’s kijkt: vol bewondering en zich afvragend waar jij de ideeën vandaan hebt gehaald. Besef je dan goed dat zij ook geen idee hebben welk proces jij hebt doorgemaakt om de creativiteit en inspiratie (weer) te laten stromen.

Krijg je van iemand te horen dat diegene zichzelf ook niet creatief vindt? Stuur dan vooral deze blog door, mogelijk kan deze blog diegene ook weer vooruithelpen. Ook het creatieve aspect van het fotograferen is te trainen. En daar ben ik zelf ook erg blij mee!

Wil je meer leren over creatieve fotografie, en dan met name met portretfotografie in de studio? Kijk dan ook eens bij de masterclass Creatieve Studiotechnieken.