In de wereld van fotografie kun je twee duidelijke onderverdelingen maken: documentaire fotografie en kunstfotografie. Documentaire fotografie heeft als doel om een realistische situatie over te brengen door een situatie te fotograferen zoals deze werkelijk is. Bij kunstfotografie wordt een scène gecreëerd door middel van styling, vervreemding of nabewerking, met als doel te shockeren of een discussie op te roepen. Maar wanneer is fotografie eigenlijk als kunstvorm geaccepteerd? Wat is de overeenkomst tussen fotografie en schilderkunst? En welke musea met fotokunst mag je niet missen? In dit artikel deel ik mijn kijk op deze vraagstukken.
Wat is kunst?
Aan het begin van de vorige eeuw ontstond de stroming Moderne Kunst. Kunstenaars zetten zich af tegen de klassieke regels en zochten de grenzen op. Een kenmerkend voorbeeld hiervan is het beroemde urinoir Fountain uit 1917. De Franse kunstenaar Marcel Duchamp (1887 – 1968) zou het object ondersteboven hebben gezet en het tot kunst hebben gedoopt. Maar wat nog niet zo lang geleden is bewezen is dat de ware kunstenaar van dit wereldberoemde werk de Duitse Elsa von Freytag-Loringhoven is. Nadat zij in 1927 was overleden eigende Duchamp haar werk aan zich toe.
Wat is kunst? Wie bepaalt wanneer iets kunst is? Dit soort vragen staken in die periode flink de kop op. In mijn ogen is kunst een creatie die vragen oproept, shockeert of aanzet tot discussie. Een persoonlijke beoordeling in de zin van ‘mooi’ of ‘lelijk’, is weer een heel ander aspect.
Inmiddels is het medium fotografie ook als kunstdiscipline geaccepteerd. Maar dit is niet zonder slag of stoot gegaan. Dat fotografie veel weg heeft van de klassieke schilderkunst heeft hierbij een belangrijke rol gespeeld.
Elementen uit de klassieke schilderkunst
Er zijn twee elementen uit de klassieke schilderkunst die je terugziet in kunstfotografie:
- Thema’s van het leven zoals identiteit, natuur en geestelijke gesteldheid.
- Technieken die werden toegepast zoals compositie, enscenering en lichtinval.
Een foto is als het ware de verbeelding van de visie van de fotograaf waarbij een bestaand beeld wordt omgevormd. Daarnaast wordt fotografie ook als kunst gezien omdat het meer vergt dan alleen technische kennis om een goede foto te maken. Geen enkele foto is hetzelfde en zal dus altijd uniek in vorm zijn. Tegenwoordig is er technisch zoveel mogelijk dat de bewerking van fotografie een toepassing is die tot veel creativiteit leidt. Een mooi voorbeeld hiervan is het werk van kunstenaar en fotograaf Erik de Bree. Hij bewerkt zijn fotoprints met chemicaliën waardoor elke print uniek in zijn uitwerking is.
Foto gemaakt door Sophie van Os.
De cultuursector heeft de afgelopen decennia ingespeeld op de acceptatie van fotografie als kunstvorm door in musea naast schilderkunst ook kunstfotografie te exposeren. Inmiddels zijn er ook musea waarbij de collectie exclusief bestaat uit fotografie. Hieronder licht ik mijn persoonlijke top 4 fotomusea uit die zeker de moeite waard zijn om te bezoeken.
Top 4 Fotomusea om te bezoeken
De beste Nederlandse fotografie musea bevinden zich in Amsterdam, Rotterdam en Den Haag. Deze steden lenen zich ook goed voor architectuurfotografie. Bij een bezoek aan een van deze musea moet je dus zeker niet je camera vergeten mee te nemen!
Huis Marseille
Stel je voor: een Amsterdams grachtenpand, huiselijke kamers met marmeren vloeren, grote raampartijen en aan de muren wisselende fotografie exposities. Dat is Huis Marseille. Klein, maar indrukwekkend. In een uurtje loop je door het huis en als je geluk hebt met het weer, kun je nog een rondje lopen door de binnentuin.
FOAM
En als je dan toch in Amsterdam bent, loop dan even bij FOAM naar binnen. Hier zul je zowel kunst- als documentaire fotografie tegenkomen. Vaak van onbekende fotografen, wat dit museum tot een mooie springplank maakt voor jonge kunstenaars.
Nederlands Fotomuseum Rotterdam
Het bijzondere aan het Nederlands Fotomuseum Rotterdam is dat de fotografie geplaatst wordt in een actuele context. Je vindt dit museum op een bijzondere plek: de voormalige werkplaats Las Palmas op de Wilhelminapier, naast het welbekende Hotel New York. Voor een extra spectaculaire ervaring kun je de pier bereiken met de watertaxi. Vergeet niet om vanaf het water foto’s te maken van de skyline van Rotterdam!
Fotomuseum Den Haag
Dit museum, aangesloten bij het Kunstmuseum Den Haag, begon halverwege de vorige eeuw als eerste van Nederland met het exposeren van fotografie als kunstdiscipline. De erkenning van fotografie als kunst is leidend geweest voor de visie van het museum. De werken van fotografen die hier te bewonderen zijn, zul je ervaren als vooruitstrevend, inspirerend en uitdagend.
Nog een laatste tip…
Zorg ervoor dat jij als fotograaf blijft groeien. Dit kun je doen met de waardevolle artikelen op de fotografieblog, video’s op YouTube en online fotografie cursussen. Wie weet komt jouw foto binnenkort in een museum te hangen!
